از جمله سیستم‌های بسیار حیاتی و مهم در ایمنی خودرو، «ترمز» است و در سراسر جهان تولیدکننده‌هایی بسیاری درحال طراحی و تولید این سیستم به‌صورت مکانیکی و هیدرولیکی هستند. در کشور ما نیز شرکت «آذین‌تنه» با سه‌دهه فعالیت در زمینه طراحی و تولید سیستم ترمز خودروهای سواری و سنگین توانسته است علاوه‌بر سهم ۷۰درصدی در خط‌تولید، با ۷۵درصد داخلی‌سازی ازجمله تولیدکنندگان بزرگ سیستم ترمز در ایران نیز به‌شمار برود. به‌رغم همه‌گیری کرونا در یک‌سال گذشته و مشکلات ناشی‌از آن که صنایع را با چالش‌های جدی در زمینه تولید روبه‌رو کرده اما شرکت «آذین‌تنه» همچنان به تولید خود ادامه می‌دهد تا نیازهای خودروسازان و بازار را برطرف کند. به همین منظور با آقای مصطفی نکونظر، مدیرعامل آذین‌تنه به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه آن را می‌خوانید.
شرکت آذین‌تنه از چه زمانی به صنعت قطعه وارد شده است و چه قطعاتی را تولید می‌کند؟
شرکت آذین‌تنه در گروه TNH که به‌صورت کارگاهی بود، از سال ۱۳۶۹ در زمینه تولید سیستم ترمز بادی کار خود را آغاز کرد و در سال ۱۳۷۱ تولید سیستم ترمز هیدرولیک خودروهای سواری متعلق به پیکان، استارت خورد. در سال ۱۳۷۳ شرکت آذین‌تنه به ثبت رسید اما پیش از آن، به‌مدت چهارسال فعالیت صنعتی داشت. هم زمان با تجهیز خودروهای سواری به سیستم ترمز هیدرولیکی، سیستم ترمز بادی شرکت ایران‌خودرودیزل را نیز فراهم کرد. همچنین در سال ۱۳۷۵ اخذ لیسانس شرکت «ای‌پی‌لاکهید» و پس‌از آن لیسانس کمپانی «بوش» را برای سیستم ترمز پژو دریافت کرد. ازسوی‌دیگر درحال طراحی محصولات به‌روز و پیشرفته‌ای هستیم که ازجمله آنها می‌توان به «تارا» اشاره کرد. ازآنجاکه به‌تازگی «آذین‌تنه» به امضاکنندگان میثاق‌نامه تامین قطعات تارا که از لوکس‌ترین خودروهای ساخت داخل است، پیوسته؛ بنابراین برای گروه صنعتی ایران‌خودرو سیستم ترمز را به صورت کامل تامین می‌کند. چون در بخش طراحی علاوه‌بر دستیابی‌به خودکفایی به‌منظور تولید قطعات باکیفیت، خطوط این شرکت اتوماتیک و به ربات‌های خطاناپذیر مجهز هستند به‌همین‌دلیل دخالت تکنسین به‌حداقل می‌رسد. ازسوی‌دیگر تمام آیتم‌ها به صورت مکانیزه و اتوماتیک کنترل می‌شوند تا به این ترتیب بتوان یک سیستم ترمز مطابق با استانداردهای بین‌المللی را ارائه داد.
آیا «آذین‌تنه» دانش طراحی و تولید سیستم ترمز و متعلقات آن را در اختیار دارد یا با شرکای خارجی نیز در این زمینه همکاری می‌کند؟
باتوجه به همکاری‌های پیشین شرکای خارجی و دریافت تاییدیه‌های آن شرکت‌ها، دانش‌فنی در این شرکت نهادینه شده است به‌طوری‌که اکنون با سابقه ۳۰ساله آذین‌تنه شاهد تولید و عرضه محصولات باکیفیت هستیم. درواقع از دانش طراحی و تولید سیستم ترمز برخورداریم و بسیاری از قطعات مورداستفاده نیز از منابع خارجی تهیه و مونتاژ می‌شوند. قطعات بدنه سیستم ترمز نیز تحت‌نظر متخصصان شرکت با دقت بالا تولید و اجرا می‌شود. ازسوی‌دیگر مواداولیه باکیفیت نیز در تولید سیستم ترمز بسیار مهم است. ازجمله این مواد مانند قطعات لاستیکی که در ترمز استفاده می‌شوند، قطعاتی که در نزدیکی روغن ترمز قرار دارند یا گردگیرها که در مجاورت با هوا هستند، دانش‌فنی آنها در دسترس است که در سه‌دهه تجربه شرکت آذین‌تنه به کیفیت بالای ساخت منتج شده است. اما برخی قطعات مانند کاسه‌نمدها و اورینگ‌ها که مستقیما با روغن‌ترمز در تماس هستند، درحال‌حاضر از تامین‌کننده‌هایی اروپایی خریداری می‌شوند البته به موازات آن، واحد R&D (تحقیق‌وتوسعه) درحال مطالعه و توسعه محصولات و مواد اولیه بوده و به نتایج خوبی نیز دست یافته است. براین‌اساس تازمانی‌که توانایی صددرصدی تولید این قطعات وجود نداشته باشد، قطعات وارد سیستم نمی‌شوند و پس از تست و صحت‌سنجی برای نصب از آنها استفاده خواهد شد. میزان داخلی‌سازی محصولات آذین تنه از نظر ارزش حدود ۲۵درصد است. در کل ۷۵درصد قطعات داخلی‌سازی شده‌اند البته محصولات بایکدیگر متفاوت هستند.
با توجه به سابقه آذین‌تنه در تولید سیستم‌ترمز و همچنین محصولات جدید خودروسازان، این شرکت چند درصد محصولات داخلی را پوشش می‌دهد؟
هدف شرکت ما تامین صددرصدی است. درحال‌حاضر بیش‌از ۷۰درصد محصولات گروه صنعتی ایران‌خودرو را تامین می‌کنیم. در شرکت سایپا این میزان کمتر بوده که به‌دلیل توافقات قیمتی است. البته اکنون تامین سیستم‌ترمز محصولات سایپا نیز فعال شده و پیش‌بینی می‌کنیم بخش عمده محصولات سایپا را تامین کنیم.
آیا بازار هدف آذین‌تنه، OEM (خط‌تولید) است یا افترمارکت (بازار)؟ درواقع توانایی تامین چند درصد از OEM و چقدر از افترمارکت را دارید ؟
همانطور که اشاره کردم، می‌توان ۷۰درصد بخش خط‌تولید را تامین کرد اما تصمیم ما رسیدن به OEM صددرصدی است. هر شرکتی که تامین OEM را برعهده دارد باید در افترمارکت نیز حضور فعال داشته باشد به‌این‌دلیل که بتواند خدمات پس از فروشِ باکیفیت بالا را که در OEM مصرف می‌شود، دردسترس مشتریان نیز قرار دهد. به‌همین‌دلیل آذین‌تنه در بازار فعالیت نسبتا خوبی دارد.
آیا شرکت آذین‌تنه قطعات موردنیاز سیستم ترمز خودروهایی را که از خط تولید شرکت‌ها خارج شده‌اند، پوشش می‌دهد؟
بله، این تعهد شرکت ماست. چون سیستم ترمز نصب‌شده برخی از این خودروها نظیر پیکان و آردی از محصولات شرکت آذین‌تنه است، بنابراین باید افترمارکت حداقل تا ۱۵ سال تامین شود.
اشاره کردید آذین‌تنه تحت‌لیسانس بوش و ای‌پی‌لاکهید فعالیت می‌کند اما ازآنجاکه حدود چهار سال است به‌دلیل تحریم‌ها که همکاری با شرکای خارجی صورت نمی‌گیرد، آیا همکاری با شرکت بوش ادامه دارد و دانش‌فنی به‌روز شده است یا خیر؟
همکاری با دو شرکت بوش و ای‌پی‌لاکهید از گذشته همچنان ادامه دارد و شرکت آذین‌تنه ارتباط خود را حفظ کرده اما مانند دیگر شرکت‌ها ارتباط رسمی میان شرکای خارجی قطع شده است. هر زمان که تحریم‌ها برداشته شوند اولویت، ارتباط مجدد با شرکای خارجی است. البته همانطور که اشاره کردم چون شرکت ما تحت‌لیسانس است بنابراین پس از تحریم‌ها ارتباط رسمی قطع شد. اما پیش‌بینی ما این است بعد از رفع تحریم‌ها همچنان ارتباط و انتقال تکنولوژی روز انجام شود. درواقع‌به‌دلیل تحریم‌ها، دانش‌فنی شرکت به‌روز نشده اما با توسعه‌ای که در شرکت صورت گرفت؛ طراحی سیستم کمکی ترمز (Brake Assist System) با بهره‌مندی‌از دانش بومی به‌روز شده است.
بیش از دو دهه است که سیستم‌های مکانیکی و الکترونیکی تلفیق شده‌اند به‌طوری‌که اکنون الکترونیک بر صنعت خودرو تسلط دارد. حال باتوجه به آنکه سیستم ترمز ABS جزو استانداردهای خودروسازی است، آیا شرکت آذین‌تنه توانایی طراحی ماژول‌های الکترونیکی ABS، تولید قطعات سخت‌افزاری سیستم ترمز ABS و Brake Assist را دارد؟
همانطور که اشاره کردید، سیستم‌های ترمز دارای دو بخش الکترونیک و مکانیک هیدرولیکی است. هر زمان که سیستم الکترونیکی وارد مجموعه شود، این ادوات با تغییرات چندانی مواجه نمی‌شوند بلکه فقط کنترلرها روی آنها انجام می‌شود یعنی روی «کالیپر» یا «بک‌پلیت». درحال‌حاضر شرکت آذین‌تنه در زمینه الکترونیک کار نمی‌کند. چون یک بخش جداگانه است. حتی در کمپانی‌های اروپایی نیز برخی در زمینه الکترونیک و برخی دیگر در بخش مکانیکی کار می‌کنند. سیستم بوستر، بک‌پلیت، کالیپر و لوله‌های ترمز، تولید شرکت هستند و ارتباطی با سیستم کنترل ترمز مانند ماژول‌های الکترونیکی یا ECU ندارند. البته سیستم ترمزی که آذین‌تنه تولید می‌کند با بخش الکترونیک آن وابسته است و تداخلی ایجاد نمی‌کند. اکنون تمام خودروها به ABS مجهز هستند و محصولات شرکت ما نیز با ABS هماهنگ است.
آذین‌تنه چه قطعاتی را تولید و عرضه می‌کند؟
مجموعه‌ای کامل از سیستم مکانیکی ترمز مانند بک‌پلیت، کالیپر، بوستر(مجموعه‌ای از خود بوستر و سیلندر آن)، سیلندر و لوله‌های ترمز تولید می‌کند ولی کاسه پدال در حال حاضر تولید نمی‌شود، اما این شرکت مجموعه مکانیکی یک سیستم ترمز را تولید و عرضه می‌کند.
با توجه به اینکه سیستم ترمز بسیار مهم است و نقش اصلی را در سیستم ایمنی خودرو ایفا می‌کند، آذین‌تنه چه راهکارهای را برای به‌روزرسانی، ارتقا و بهبود این سیستم طراحی کرده است؟
فارغ از آنچه در شرکت آذین‌تنه تولید می‌شود باید گفت سیستم ترمز تحول قابل‌ملاحظه‌ای نداشته و عمدتا درزمینه سبک‌سازی قطعه کارهایی صورت گرفته، به‌عنوان‌مثال مسترسیلندرها از چدنی به آلومینیومی تبدیل شده‌اند یا بوسترها حجم کمتری دارند اما عملکردشان تغییر نکرده است. درواقع این سیستم‌ها که در محور عقب بک‌پلیت بودند به کالیپر بدل شدند. در این راستا شرکت ما نیز طرح‌های جدیدی دارد تا ابعاد بوستر را کوچک‌تر و سبک‌تر کند که درحال‌حاضر در شرکت ایتراک درحال تست است. اگر به نتیجه برسد جایگزین بسیاری‌از بوسترهایی می‌شود که اکنون شاهد آنها هستیم. این بوستر سبک‌تر، از حجم کمتر و عملکرد بهتری برخوردار است.
به‌دلیل وابستگی بسیاری‌از تولیدکنندگان قطعه به شرکای خارجی، در بخش R&D و به‌ویژه به‌روزرسانی دانش طراحی و تولید با چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند. آیا شرکت آذین‌تنه در این زمینه با مشکلاتی مواجه بوده است؟
خوشبختانه شرکت آذین‌تنه با چنین چالشی مواجه نشده است. زیرا در کشور دانش‌الکترونیک بسیار پیشرفت کرده به‌طوری‌که تمام دستگاه‌های مورد نیاز برای طراحی و توسعه خطوط در داخل ساخته می‌شود. به‌عنوان‌مثال قیمت نمونه خارجی دستگاهی مانند «کارکترستیک» (که کارکتر یک بوستر را تعیین می‌کند) حدود ۲میلیون یورو است. اما شرکت با هزینه‌ای معادل تقریبا یک‌چهارم آن، دستگاهی ساخته که به غیر از تست‌های که کارکترستیک خارجی انجام می‌داد، پارامترهای دیگری را نیز می‌توان روی آن تست کرد. بنابراین از این نظر نگرانی برای شرکت وجود ندارد و با اتکا بر نیروهای داخلی از این چالش عبور می‌کند.
آیا برای تامین مواداولیه به واردات نیاز دارید؟
بله، در گذشته نه‌چندان دور وابستگی به واردات بسیار زیاد بود. اما در شرایط فعلی حدود ۱۰درصد واردات داریم که این میزان منطقی است. هرچند در تلاشیم تکنولوژی‌هایی را در کشور بومی‌سازی و پیاده‌سازی کنیم که وابستگی ما را کاهش می‌دهد. این وابستگی‌ها عمدتا به مواد پلیمری است که از حساسیت بالایی در مقابل روغن ترمز برخوردارند. تولید برخی قطعات مکانیکی نیز نیاز به تکنولوژی پیچیده‌ای دارد و در حال کارکردن روی آن هستیم. اکثر قطعات لاستیکی با روغن ترمز تماس مستقیم دارند اما در زمینه دیگر قطعات مانند گردگیرها و... مشکلی نداریم.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند سال ۱۴۰۰ همراه با تغییر و تحولات اساسی برای صنایع خودرو و قطعه خواهد بود. شرکت آذین‌تنه در سال آینده و برای محصولات خودروسازان داخلی چه برنامه‌هایی دارد؟
شرکت در راستای ارتقای کیفیت و ایمنی سیستم ترمز، خطوط اتوماتیک راه‌اندازی کرده است که چندی پیش مورد بازدید وزیر صمت، اعضای کمیسیون صنایع مجلس، مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودرو آقای مقیمی و مدیرعامل ساپکو آقای پیرمحمدی قرار گرفت. در این راستا شرکت ما، اقداماتی را آغاز کرده است که ازجمله آنها می‌توان به مکانیزه کردن تمام خطوط اشاره کرد. با گسترش هرچه بیشتر اتوماسیون، کیفیت محصولات آذین‌تنه بالاتر خواهد رفت. ازسوی‌دیگر به صورت صددرصد توانایی تامین سیستم ترمز محصولات داخلی را داریم به‌این‌ترتیب می‌توان گفت سال ۱۴۰۰ را با موفقیت‌های بیشتری آغاز خواهیم کرد.
چالش‌های اصلی بر سر راه تولیدکنندگان سیستم ترمز کدامند و رویکرد آذین‌تنه برای رفع این چالش‌ها چیست؟ همچنین سال آینده را برای صنف تولیدکنندگان سیستم ترمز چگونه پیش بینی می‌کنید؟
برای افزایش تولید، نیاز به سازنده‌هایی داریم که بتوانیم بر آنها تکیه کنیم و البته قطعه باکیفیت به ما تحویل بدهند. این بخش یکی از چالش‌های اصلی شرکت به‌شمار می‌رود. آذین تنه با سازندگانی همکاری می‌کند که عمدتا نزدیک به ۳۰ سال است که در این زمینه فعال هستند. اما اگر بخواهیم بازار را به صورت صددرصدی در اختیار بگیریم، باید با سازندگان بیشتری همکاری کنیم؛ البته سازندگانی که کیفیت محصول شان مورد تایید شرکت باشد. به‌لحاظ فنی، بعضی قطعات لاستیکی، وارداتی هستند اما سایر بخش‌های مکانیکی در شرکت داخلی‌سازی شده‌اند. همانطور که می‌دانید واردات در بسیاری از مواقع با مشکل مواجه می‌شود و گاهی اوقات سازندگان نمی‌توانند مستقیما با شرکت کار کنند بنابراین ناگزیر هستند از طریق واسطه‌ها قطعه را خریداری کنند. بحث اصلی در این زمینه، انتقال پول و ارز برای قطعات است که به هر حال تمام صنایع با این مشکل مواجه هستند. خوشبختانه شرکت آذین‌تنه به‌طور نسبی روان کار می‌کند و مشکلی ندارد. حتی بعضی سازندگان از تامین مالی نگران هستند که جا دارد از مسئولان شرکت ساپکو تشکر کنم. زیرا در این راستا حمایت‌های فراوانی از شرکت داشته‌اند و به‌موقع تامین مالی را برای شرکت انجام داده‌اند.
به‌عنوان سوال پایانی، باتوجه به‌آنکه آذین‌تنه تولیدکننده‌ای است که در شرایط سخت تحریم‌ها، خط‌تولید را متوقف نکرد، چه انتظاری از مسئولان دارید؟
پیش از هر چیز به ثبات اقتصادی نیاز داریم و به نرخ ارز بسیار وابسته هستیم. زیرا مواداولیه یا قطعاتی که از خارج تامین یا در کشور تولید می‌شوند، ارتباط مستقیمی با ارز دارند. به‌عنوان‌مثال ورق‌های موردنیاز خود را از فولاد مبارکه تهیه می‌کنیم. آنها قیمت جهانی دارند که درحال‌حاضر هر روز با نوسان بها همراه است. همچنین قیمت مواد آبکاری و پوشش‌دهی که از خارج کشور تامین می‌شود نیز دارای نوسان است. به‌عنوان‌مثال وقتی قرارداد یک‌ساله با خودروساز منعقد می‌کنیم، نوسان قیمت سبب خواهد شد متضرر شویم یا مشتری ناراضی شود. مسئولان اگر امور اقتصادی را به ثبات برسانند، بزرگ‌ترین خدمت را به صنعت و اقتصاد کشور کرده‌اند. ازسوی‌دیگر نهضت داخلی‌سازی در آینده حتی با تسهیل واردات و فراهم شدن شرایط مناسب اقتصادی نیز نباید ازسوی خودروسازان به‌دست فراموشی سپرده شود و باردیگر به سمت واردات بروند. درواقع نباید در آینده زیرساخت‌ها و اقدامات انجام‌شده را نادیده بگیرند.
