نوسازی ناوگان تجاری کشور در شرایطی تقریبا متوقف شده که بیش‌از ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده در تمام سگمنت‌های باری و مسافری روی دست مالکان و صاحبان ناوگان مانده، این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی توان تامین تمام این خودروها را ندارند و واردات نیز با حاشیه‌های بسیاری همراه بوده است. بنابراین می‌توان گفت هر دو مسیر ورود خودروهای جدید به ناوگان تجاری کشور با محدودیت‌ها و موانعی درگیر است که روند نوسازی را مختل می‌کند.
هرچند علیرضا احمدی‌فینی، رئیس ستاد مدیریت حمل‌ونقل سوخت کشور اظهار کرده است بخشی از نوسازی ناوگان جاده‌ای و باری کشور تا پایان بهار ۱۴۰۳ یعنی در کمتر از ۸ ماه آینده با واردات ۲هزار دستگاه اتوبوس مسافری و ۸هزار کامیون و کشنده انجام خواهد شد، اما به نظر نمی‌رسد این رقم چندان معقول باشد و باید این موضوع را در نظر گرفت که این سهم از واردات زمانی کارساز خواهد بود که در کنار آن، نوسازی از طریق محصولات داخلی، انجام شود.
سهم تولید داخل از نوسازی ناوگان و نیاز به واردات
رئیس ستاد مدیریت حمل‌ونقل سوخت کشور اظهار داشت: «بررسی‌ها نشان می‌دهند تسهیلات نوسازی ناوگان باری در بخش جاده‌ای نیازمند ۳۷هزار میلیارد تومان سرمایه بوده که عملا تامین این میزان سرمایه مقدور نیست؛ بنابراین برنامه‌ریزی شده است تا طی برنامه پنجساله، حداقل نیمی از ناوگان فرسوده نوسازی شود.»
ناوگان تجاری کشور در تمام بخش‌های مسافری و باری در شرایطی در انتظار ورود خودروهای جدید و تازه‌نفس به بازار است که براساس آمارهای منتشرشده، خودروسازان داخلی خصوصی و دولتی در هفت ماه سال جاری ۲۱هزار و ۷۱۱ دستگاه کامیون، کامیونت و کشنده تولید کردند.
همچنین این خودروسازان ۹۱هزار و ۷۶ دستگاه وانت را به‌عنوان باری‌های سبک تولید و به بازار عرضه کردند. از سوی دیگر، این آمارها در بخش مسافری‌ها نشان می‌دهند تولید ۲هزار و ۲۶۵ دستگاه ون، ۵۳۸ دستگاه مینی‌بوس و میدل‌باس و ۴۹۱ دستگاه اتوبوس، تنها سهم مسافری‌ها از تولید داخل بوده است.
با توجه به آمارهایی که هر ماه درخصوص تولیدات داخلی منتشر می‌شود، می‌توان به این جمع‌بندی رسید که به‌ویژه در بخش مسافری‌ها، تولید کافی نیست و به‌رغم خالی بودن ظرفیت تولید خودروسازان اما مسئولان بر این باورند بنا به ضرورت نوسازی ناوگان، هرچه سریع‌تر واردات انجام شود.
برنامه نوسازی ۸۵هزار خودرو طی ۵ سال
احمدی فینی نیز با اشاره به همین موضوع و مجوز واردات مدل‌های تا ۵سال کارکرد اظهار کرد: «تولیدات داخلی برای این بخش کافی نیست و از ۱۴هزار اتوبوس فعال در سطح جاده‌های کشور، حدود ۷هزار اتوبوس فرسوده هستند. همچنین، بر اساس مصوبه شورای اقتصاد مقرر است تا از محل صرفه‌جویی سوخت برای ۸۵هزار حمل‌ونقل عمومی برون شهری شرایط نوسازی در برنامه‌ای پنجساله فراهم شود.»
وی اظهار کرد: «برای جبران کمبود ناوگان تا به ۱۷هزار و ۸۰۰ برسد، پیش‌بینی کردیم تا ۳۵۰۰ اتوبوس در قالب واردات بند ص تبصره ۷ قانون بودجه امسال انجام شود و مابقی در قالب مصوبه ۸۵هزار تایی که مصوبه آن از سوی شورای اقتصاد صادر شده است، کارسازی شود.»
عرضه صِرف چاره نوسازی نیست؛ ارائه تسهیلات ضروری است
با وجود آن‌که آمارها در بخش باری‌ها، تقریبا رضایت‌بخش است و نشان می‌دهد که خودروسازان سالانه موفق به تامین بخشی از نیاز این بازار می‌شوند، اما روند نوسازی ناوگان بسیار کند پیش می‌رود. آن‌طور که کارشناسان این بخش عوامل متعددی را در این موضوع دخیل می‌دانند. ازجمله آن‌که هم‌زمان با افزایش بی‌رویه نرخ ارز در سال‌های اخیر، هزینه‌های تولید افزایش یافته و قیمت نهایی محصولات را بالا برده؛ همان فاکتوری که باعث کاهش قدرت خرید متقاضیان این بخش شده است.
در همین راستا میلاد خاموشیان، کارشناس بازار خودروهای تجاری در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای خودرو» اظهار کرد: «با توجه به آن‌که توان خرید مردم بسیار پایین‌تر از قیمت‌های نهایی خودروهاست، عرضه چندان تاثیری روی روند نوسازی نخواهد داشت.»
وی در ادامه عنوان کرد: «مادامی‌که عرضه بدون هیچ تسهیلاتی و با قیمت‌های بالا در بازار انجام شود، متقاضیان توان خرید نخواهند داشت و همین موضوع نوسازی را تقریبا متوقف کرده است.»
وی اظهار کرد: «تفاوتی ندارد که عرضه به بازار از طریق واردات انجام شود یا تولید داخل، همین که قیمت‌ها بالاست و تسهیلاتی هم در نظرگرفته نمی‌شود، یعنی اقدامات انجام‌شده بیهوده است و تاثیر خاصی روی وضعیت بازار و ناوگان نخواهد داشت.»
