بعد از آن‌که بازار تراکتور کشور و درپی آن صنعت کشاورزی با بحران‌های بسیاری همراه بود، حالا قرار است تراکتور نیز مانند خودروهای سواری و سنگین در بورس کالا عرضه شود. این اقدام بدان منظور انجام می‌شود که پای دلالان به بازار تراکتور باز شده و عرضه این خودروها را که اکثرا تولید داخل هستند، تحت تاثیر قرار داده است. شرکت بورس کالای ایران طی نامه‌ای که مورخ ۱۹ آذر ماه سال جاری منتشر شده، خطاب به کارگزاران و کلیه فعالان بازار اعلام کرده است «پذیرش کالای تراکتور، تولید شرکت تراکتورسازی ایران، پس از بررسی مدارک و مستندات در یک‌صد و شصت و یکمین جلسه هیات پذیرش کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا مورخ ۱۴۰۲/۰۹/۰۴، در بازار اصلی شرکت بورس کالای ایران مورد تصویب قرار گرفت.»
راهکار عرضه خودرو در بورس کالا
با آن‌که بسیاری از کارشناسان بر این باورند بورس محلی امن برای عرضه خودرو است و با عرضه خودرو زمینه شفاف‌سازی معاملات به وجود خواهد آمد، اما باید نگاهی به تجربه عرضه خودروهای سواری و تجاری در بورس کالا داشت تا بتوان ورود تراکتور به بورس را رد یا تایید کرد. تراکتور در شرایطی قرار است در بورس کالا عرضه شود که با وجود تجربه عرضه سایر خودروها در بورس کالا، هنوز به قطعیت نمی‌توان در مورد تاثیرات مثبت آن در بازار صحبت کرد.
مشکلاتی که همچنان در بازار خودروهای سواری وجود دارند، خود گواه آن است که طرح عرضه خودرو در بورس کالا چندان موفق نبوده و نتوانسته است قیمت‌های افسارگسیخته این خودروها را کنترل کند. این در شرایطی است که در بازار خودروهای سواری شاهد انحصار واقعی نیستیم، اما تراکتورسازی در ایران با انحصار از سوی یک شرکت همراه است.
بنابراین به نظر نمی‌رسد عرضه این خودرو مهم کشاورزی در بورس کالا، مشکلات ناشی از انحصار را حل کرده و عرضه‌کننده اصلی کشور با سهم بالای ۹۰درصد از بازار را مجبور به کنترل قیمت‌ها و عرضه مناسب کند.
حذف دلالان با عرضه تراکتور در بورس کالا
از سال گذشته که زمزمه عرضه تراکتور در بورس کالا شنیده می‌شد، برخی کارشناسان اعلام کرده بودند با عرضه از طریق بورس، احتمالا دست دلالان از بازار کوتاه می‌شود. این کارشناسان اعلام کردند هم‌زمان با عرضه تراکتور در بورس کالا، در انتظار آن هستیم شاهد شرایط مطلوبی برای برای بازار این ماشین‌آلات باشیم. چراکه شفافیت در معاملات بورس کالا به سود خریدار و خود تولیدکننده خواهد بود.
در همین راستا، یکی از کارشناسان حوزه بورس کالا اظهار کرده بود: «زمانی که رقابت سالم و شفاف شکل گیرد در ابتدا دلال‌ها هستند که از چرخه خارج خواهند شد. در خصوص تراکتور نیز می‌توان امید داشت حتی اگر کاهش قیمت رخ ندهد، حداقل قیمت‌ها واقعی و شفاف شود.»
مهدی بیات‌منش گفته بود: «با عرضه تراکتور در بورس کالا دست دلال‌ها کوتاه می‌شود.»
این در حالی است که با عرضه سواری‌ها در بورس که مشکلاتی بسیار مشابه بازار تراکتورها داشتند، شاهد حذف دلالان از بازار نبودیم و به نظر نمی‌رسد این اتفاق در انتظار صنعت تراکتورسازی کشور هم باشد.
وی بیان کرده بود: «وقتی تراکتور با قیمت پایین‌تری به دست کشاورز برسد، هزینه تمام‌شده محصولی که تولید می‌کند، کاهشی می‌شود و این به نفع کشاورز و اقتصاد کشور است.»
وی همچنین افزوده بود: «این اقدام همچنین به تامین مالی کشاورزان از طریق ابزارهای بازار سرمایه کمک می‌کند. حتی دولت می‌تواند برای کشاورزان جهت خرید ماشین‌آلات از بورس کالا کمک‌های را در نظر گیرد تا علاوه بر نفع کشاورز دلالی نیز کم‌رنگ‌تر شود.»
افزایش ظرفیت تولید با واقعی‌شدن قیمت تراکتور
پیش‌تر نیز در واکنش به خبر عرضه تراکتور در بورس کالا، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس عنوان کرده بود: «عرضه محصولات تولیدی تراکتورسازی در بورس، حلقه مفقوده چالش‌هایی نظیر قیمت‌گذاری دستوری و تامین نقدینگی کشاورزان برای خرید ماشین‌آلات صنعتی است که با عملیاتی شدن آن هم قیمت عادلانه و شفاف برای تراکتور تعریف می‌شود، هم افزایش ظرفیت تولید به‌واسطه قیمت عادلانه تحقق می‌یابد.»
محمدرضا پورابراهیمی همچنین اظهار کرده بود: «با عرضه تراکتور در بورس کالا شاهد کاهش قیمت آن در بازار آزاد خواهیم بود و مهم‌تر از همه شفافیت اطلاعات متقاضیان اتفاق می‌افتد، چراکه هم اکنون بخش زیادی از تقاضای تراکتور به دلیل مابه‌التفاوت قیمت تولید و بازار و کالای سرمایه‌ای شدن آن؛ به مزارع و کشاورزی ختم نمی‌شود که اگر بتوانیم با عرضه در بورس حذف تقاضای کاذب را ممکن سازیم، تحولی شگرف در اقتصاد کشور اتفاق خواهد افتاد.»
