بازار خودرو روسیه در سال‌های اخیر شاهد تغییرات چشمگیری بوده است. پس از تحریم‌های بین‌المللی و خروج برندهای مطرح غربی از این کشور، خودروسازان چینی فرصتی بی‌نظیر برای گسترش حضور خود در بازار روسیه یافته‌اند. در سه‌ماهه اول سال جاری، به‌جز لادا که در رتبه نخست قرار دارد، بقیه برندهای پرفروش بازار روسیه چینی هستند.
در ماه مارس ۲۰۲۴ لادا با فروش ۳۹ هزار و ۹۰۸ دستگاه در صدر قرار گرفته، اما نکته قابل‌توجه این است که ۹ برند بعدی پرفروش، همگی چینی بوده‌اند. این شرکت‌ها شامل هاوال، جیلی و چری هستند که با فروش‌های ۱۶ هزار و ۴۵ دستگاه، ۱۵هزار و ۴ دستگاه و ۱۳ هزار و ۱۵۹ دستگاه در ماه مارس، عملکرد بسیار نزدیکی به یکدیگر داشته‌اند.
افزایش حضور خودروهای چینی در بازار روسیه تنها به فروش محدود نمی‌شود. در سال ۲۰۲۲ چینی‌ها با افتتاح ۴۸۷ نمایندگی جدید، تعداد کل نمایندگی‌های خود را به ۱۰۴۱رسانده‌اند که تقریبا یک‌سوم از کل نمایندگی‌های خودرو در روسیه را تشکیل می‌دهد.
این روند صعودی نشان‌دهنده تغییرات استراتژیک در بازار خودرو روسیه است و پیش‌بینی می‌شود خودروسازان چینی در سال‌های آتی نیز به این روند ادامه دهند و سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند. این تغییرات می‌تواند تاثیرات عمیقی بر صنعت خودرو روسیه و روابط تجاری بین چین و روسیه داشته باشد.
تک‌قطبی در روسیه
درحالی‌که تا قبل از سال ۲۰۲۲ در بازار خودرو روسیه خودروسازان مختلفی از رنو گرفته تا کیا و هیوندای حضور داشتند، پس‌از حمله این کشور به اوکراین و تحریم‌های غرب که باعث خروج خودروسازان مشهور از این کشور شد، بازار خودرو روسیه کاملا تحت‌سلطه چینی‌ها قرار گرفته است.
آمار فروش خودرو در ماه مارس در روسیه نشان می‌دهد از ۱۰ برند پرفروش این کشور، ۹برند چینی هستند و تنها برند غیرچینی در بین آن‌ها لادا است.
این شرکت روسی با فروش ۳۹,۹۰۸ دستگاه در مارس ۲۰۲۴ و ۹۰,۸۷۰ دستگاه در سه‌ماهه نخست سال جاری، با اختلاف زیادی نسبت به چینی‌ها پرفروش‌ترین خودروساز بازار روسیه بوده است. بااین‌حال، روسیه سال گذشته بزرگ‌ترین بازار صادراتی خودروی چین با فروش ۸۴۱ هزار دستگاه از ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۳ بوده است و طبق آمار، این فروش هیچ نشانه‌ای از کاهش را نشان نمی‌دهد.
هرچند فروش لادا از تمام برندهای چینی بسیار بیشتر بوده و در مارس ۶۴.۵درصد و در سه‌ماهه اول ۴۳.۲درصد افزایش داشته اما افزایش فروش برخی برندهای چینی از این هم بیشتر بوده است.
هاوال، جیلی و چری به ترتیب با فروش ۱۶,۰۴۵ دستگاه، ۱۵,۰۰۴ دستگاه و ۱۳,۱۵۹ دستگاه در ماه مارس، عملکرد بسیار نزدیکی داشته‌اند. همچنین هاوال و جیلی رشد فروش بیش‌از صددرصدی را تجربه کرده‌اند.
نفوذ چندگانه
جیلی همچنین به لطف شرکت جیلی‌بلجی (Geely Belgee) رتبه نهم را هم در اختیار دارد. این یک جوینت ونچر بین خودروساز دولتی بلاروسی بلاز با سهم ۵۱.۵درصد و جیلی با ۳۳.۵ درصد است. مابقی سهم این جوینت‌ونچر که به تولید خودروهای جیلی می‌پردازد هم در اختیار دیگر نهادهای چینی است. البته خودروهای این شرکت نه در چین بلکه در بلاروس تولید می‌شوند.
ازسوی‌دیگر، چری هم برندهای اکسید را در جایگاه ششم، اومودا در جایگاه هفتم و جتور در جایگاه دهم را دارد. اومودا برند صادراتی جدید چری است که اولین‌بار با کراس‌اوور اومودا ۵ (همان فونیکس FX) در روسیه و قزاققستان عرضه شد.
بزرگ‌ترین شگفتی در لیست پرفروش‌ترین برندهای بازار روسیه اما لی‌اتو (Li Auto) است. این برندی است که صرفا در چین فعالیت می‌کند و تا پیش‌ازاین به نظر می‌رسید خودرویی صادر نمی‌کند. بااین‌حال، لی‌اتو در مارس امسال در روسیه ۳,۶۱۷ دستگاه خودرو به فروش رسانده که ۱۴۹۷۱ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
فروش این برند در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۴ نیز در روسیه با افزایشی ۱۹۵۳۲ درصدی به ۸,۰۴۹ دستگاه رسیده است. این آمار که به‌طور کامل در جدول زیر قابل‌مشاهده است نشان می‌دهد که به‌احتمال‌زیاد روسیه همچنان بازار صادراتی اصلی چین باقی خواهد ماند و فروش خودروهای چینی در این کشور طی سال جاری به بیش از یک میلیون دستگاه خواهد رسید.
تلاش اسفندی روس‌ها
واقعیت این است که خود روس‌ها هم چندان به تک قطبی شدن و نفوذ بالای چینی‌ها رضایت کامل ندارند. به همین دلیل دنبال گزینه‌های جایگزینی هم هستند. در اسفندماه سال گذشته هیاتی از اتحادیه فروشندگان خودرو روسیه (RoAD) به سرپرستی رهبر آن الکسی پودشچکولدین به ایران خودرو آمده‌اند تا درباره صادرات خودروهای ایرانی به روسیه مذاکره کنند.
این گروه تصمیم دارد از کارخانه‌های خودروسازی ایران بازدید کند و به‌دنبال یافتن شرکای احتمالی است. البته این خبر را رسانه‌های روسی اعلام کرده‌اند و خودروسازان ایرانی در این خصوص اظهارنظری نداشته‌اند.
پیش از این، آلکسی پادشکولدین تاکید کرده بود که ظرفیت صنعت خودروسازی ایران حدود ۳۰۰هزار خودرو در سال است. این کشور قادر خواهد بود بیش از ۲۰ تا ۵۰ هزار خودرو به روسیه عرضه کند.
همچنین مونتاژ خودروهای ایرانی در روسیه جذابیت این خودروها برای مشتریان را افزایش می‌دهد. سایپا نیز به اتحادیه فروشندگان خودرو روسیه، پیشنهاد راه‌اندازی خط تولید در جمهوری تاتارستان روسیه را ارائه کرده است. خودروسازان ایرانی چندبار سعی داشته‌اند تا به بازار روسیه ورود کنند. بااین‌حال اقدامات ایران‌خودرو و سایپا برای صادرات خودرو به روسیه نتیجه مطلوبی را در پی نداشته است.
اکنون فرصت جدید برای صادرات به سراغ خودروسازان ایرانی آمده است. بااین‌حال رسانه‌های روسی به این موضوع چندان خوشبین نیستند. باید درنظر داشت که انواع مختلفی از سدان‌های کره‌ای با کارکرد سه سال در روسیه حضور دارند که با شرایط آب‌وهوایی این کشور سازگار هستند.
