تحقیق‌وتوسعه در صنعت خودرو نیازمند تحقق برنامه‌های ازپیش‌تعیین‌شده برای تولید است. کارشناسان بازار خودرو معتقدند ممنوعیت واردات خودرو در سال‌های گذشته، این بازار را با ۵۰۰ هزار تقاضای بی‌پاسخ روبه‌رو کرده، این در حالی است که خودروسازان داخلی هم طی این مدت، ۴میلیون خودرو را طبق برنامه تولید نکرده‌اند تا حباب بازار خودرو دوبرابر میزان افزایش نرخ ارز، بزرگ شود.
سعید مدنی، مدیرعامل اسبق سایپا و کارشناس ارشد صنعت خودرو در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» با اشاره به حرکت خودروسازان بزرگ جهانی به سمت تولید خودروهای برقی گفت: «رواج خودرو برقی نیاز به فرهنگ‌سازی برای مصرف‌کننده دارد. دولت باید مشوق‌هایی را برای ایجاد فرهنگ استفاده از خودروهای برقی ایجاد کند.»
وی افزود: «قیمت خودرو برقی بدون احتساب یارانه‌هایی که دولت‌ها روی آن می‌دهند، ۳۰ تا۴۰درصد گران‌تر از خودروهای احتراق داخلی است. ازسوی‌دیگر، متاسفانه سیاست‌های نادرست باعث شده‌اند در کشور خودرو تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شود، بنابراین بسیاری از افرادی که مایل به خرید خودرو برقی هستند، از خود می‌پرسند در صورت تمایل به فروش خودرو برقی به‌عنوان یک سرمایه، آیا این محصول به اندازه دیگر خودروها، ظرفیت نقدشوندگی خواهد داشت؟»
وی درباره اختصاص خودروهای برقی به صنعت حمل‌ونقل عمومی کلانشهرها اظهار کرد: «سیستم تاکسیرانی ما از ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های توسعه‌ای کافی برخوردار نیست و با حرف‌درمانی هم نمی‌توانیم این ظرفیت را ایجاد کنیم.»
ضرورت حرکت به سمت تولید خودروهای برقی و توسعه محصولات در این زمینه چیست؟
این روزها اهمیت استفاده از خودروهای برقی در سراسر جهان رو به افزایش گذاشته است. آینده از آن فناوری‌های نوین در صنعت خودرو است؛ به‌گونه‌ای که به‌تدریج در آینده‌ای نزدیک، خودروهای هیبرید هم در خودروسازی جایگاه چندانی نخواهند داشت. به‌همین دلیل، باید گفت آینده از آن خودروهای برقی دوستدار محیط‌زیست است. به‌همین‌دلیل، اغلب کشورها در حال برنامه‌ریزی برای تولید خودروهای برقی در یک‌دهه آینده هستند، اما از آن‌جاکه سرمایه‌گذاری‌های قبلی در تولید خودروهای با سوخت‌های فسیلی زیاد و قابل‌توجه بوده است، نمی‌توان انتظار داشت خودروهای برقی در سراسر جهان یک‌باره و ظرف مدت زمان چند سال، جای خودروهای امروزی را بگیرند. درحقیقت، خودروهای فسیلی یا هیبرید باید مستهلک شوند تا بتوان خودروهای برقی را جایگزین کرد. البته ایران ظرفیت‌های خوبی در ساخت خودرو دارد و نسبت‌به تولید و انبوه‌سازی خودرو می‌تواند با تعامل با دیگر کشورهای جهانی و گشودن درهای روابط دیپلماتیک، براساس یک برنامه‌ریزی دقیق، کارنامه درخشانی از خود به‌جای بگذارد.
موانع توسعه تولید و واردات خودروهای برقی به کشور چیست و آیا زیرساخت‌های گسترده خودروهای برقی در کشور وجود دارد؟
طرح موضوع خودروهای برقی در صنعت خودرو، درحالی است که طبق برنامه‌های قبلی هم‌اکنون باید ۲.۵میلیون خودرو در کشور تولید می‌شد، اما تنها ۱.۲میلیون خودرو تولید شده است که جای تامل دارد. متاسفانه برخی؛ پشت درهای بسته نشسته‌اند و محاسباتی را انجام می‌دهند، بدون آن‌که زیرساخت‌های کشور را مدنظر قرار دهند. طبیعتا این خواست همه مردم و مسئولان است که خودرو برقی استفاده کنیم و اگر به خودروسازان فرصت داده شود، تمام قطعات این خودروها را وارد کرده و مدعی تولید خواهند بود. از طرفی، بعضی افراد هم معتقدند این محصولات می‌توانند ناترازی مصرف سوخت را جبران کنند. اما تولید و واردات خودرو برقی نیازمند حمایت‌های دولتی است.
آیا خرید خودرو برقی در ایران توجیه اقتصادی دارد؟
توانایی فناورانه کشور در ساخت خودرو برقی، در حد نمونه است. بی‌شک به تولید انبوه رساندن و تجاری‌سازی خودرو برقی در کشور نیاز به زمان و زیرساخت کافی دارد. برای مثال، باید ایستگاه‌های شارژ را در سطح شهرها به‌درستی تعبیه کرد یا باید از امروز به فکر جایگزینی شارژرهای خانگی بود. در کل، برقی‌سازی خودرو در ایران، ابتدا نیازمند زیرساخت است که باتوجه به توانمندی‌های موجود نیازمند یک بازه زمانی تقریبا چند دهه‌ای است. کشورهای بسیار پیشرفته هم از یک برنامه‌ریزی ۲۰ تا ۳۰ساله پیروی کرده‌اند. با شعار و وعده‌های ناگهانی نمی‌توان همه‌چیز را تغییر داد. ما نیاز به تغییرات اساسی در دو زاویه داریم؛ نخست فرهنگ‌سازی و دوم توزیع زیرساخت‌های مهم و اساسی ازجمله برق. همچنین باید مشخص شود چند خودرو در سال وارد بازار مصرف کشور خواهیم کرد.
کشورهای اروپایی طبق برنامه‌های توسعه محصولات خودرویی از خودروسازان انتظار دارند تا سال ۲۰۲۵ از تولید خودروهای احتراق داخلی دست بکشند و خودروهای هیبرید و برقی را جایگزین این محصولات کنند. به‌نظر شما این امکان برای خودروسازان ایرانی نیز وجود دارد که در کوتاه‌مدت از تولید خودروهای احتراق داخلی صرف نظر کنند؟
این حقیقت را باید بپذیریم حتی کشورهای اروپایی و آمریکایی هم نمی‌توانند مدعی باشند یک‌شبه به سمت خودروهای برقی حرکت خواهند کرد. با وجود راندمان روبه‌کاهش خودروهای فسیلی، باید بتوانیم طی یک برنامه‌ریزی ۱۰ تا ۱۵ساله، روند خودروسازی را در کشور به‌سمت خودرو برقی تغییر دهیم. در واقع، باید متناسب با افزایش تیراژ خودروهای برقی و در کنار تجهیزاتی که برای شرکت‌های خودروسازی ایجاد می‌شود، زیرساخت‌های مناسب مربوط به برق در شهرها فراهم شود. بنابراین، این پروژه‌ای نیست که بتوان به آن، نگرش یک‌شبه یا چندماهه داشت؛ چراکه تجارب کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهند دست‌کم یک دهه برای توسعه خودرو برقی لازم است تا بتوان زیرساخت‌های لازم آن را ایجاد کرد.
خودروهای برقی در اکثر کشورهای توسعه‌یافته با یارانه‌های دولتی برای متقاضیان دارای جذابیت شده‌اند تا دولت‌ها بتوانند در درازمدت با صرفه‌جویی از محل کاهش مصرف سوخت، در ایجاد زیرساخت‌های توسعه مصرف خودروهای برقی سرمایه‌گذاری داشته باشند. به نظر شما برای توسعه بازار خودرو برقی در کشور چه اقداماتی موثر است؟
توسعه بازار مصرف خودروهای برقی منوط به یارانه‌های دولتی است. در این صورت، قدرت خرید مردم متناسب با نرخ این محصولات مطابق خواهد شد. در یک دهه گذشته، به‌دلیل هزینه‌بر بودن باتری خودروهای برقی، این خودروها گران‌قیمت بودند. به‌همین‌دلیل در کشورهای مختلف، دولت‌ها بابت خرید خودروهای برقی، یارانه می‌دادند که آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد شود. با وجود انبوه‌سازی خودرو برقی، اگر درنهایت خرید خودرو بنزینی ارزان‌تر تمام شود؛ پروژه توسعه برقی‌سازی با شکست مواجه خواهد شد. چراکه مردم به خرید این خودروها متمایل خواهند بود و جذب خرید خودرو برقی نمی‌شوند.
برخی خودروسازان داخلی مدعی هستند درخصوص تولید محصولات برقی توانایی‌هایی را به‌دست آورده‌اند که می‌توانند با تکیه بر آن به تولید انبوه بپردازند. چه میزان از این ادعاها را می‌توان عملیاتی دانست؟
خودروسازان بزرگ کشور به دلیل اعمال تحریم‌ها از برنامه‌های تولید خود هم بازمانده‌اند. شرکت‌های خصوصی هم نگاه مونتاژکارانه به موضوع خودروهای برقی دارند و این با تولید و توسعه صنعت خودرو در تضاد است. در شرایط موجود، نمی‌توانیم نسبت به آینده خودرو برقی در کشور خوش‌بین باشیم. در واقع در گام نخست، تولید خودروهای برقی باید در دستور کار قرار بگیرند و در بسیاری موارد، خودروسازها به‌تنهایی قادر به انجام این کار نیستند. پس سازمان‌های دولتی و نیمه‌دولتی حتما باید وارد این فرآیند شوند تا در کنار شرکت‌های خودروساز بتوانند به تولید خودرو برقی بپردازند. همچنین، تجاری‌کردن این سطح از خودروهای برقی که بتواند در جامعه فراگیر شود، نیاز به سرمایه‌گذاری و پشتیبانی‌های دولتی دارد.
