عقیل مصطفایی - تولیدکنندگان کامیون کشنده در بازار ایران طی سه سال گذشته تغییرات مثبت بسیاری را در روند ارائه مدل‌های مختلف محصول همزمان با افزایش تیراژ تولید را در دستور کار داشته اند .این در حالی است که آمار تولید بین سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ پس از تشدید تحریم‌های دولت آمریکا بر علیه صنعت خودرو ایران به شدت کاهش یافت که منجر به تولید کمتر از ۱,۸۰۰ دستگاه در سال ۱۳۹۹ شد.
در سال‌های اخیر به واسطه تلاش‌های شرکت‌های تولیدکننده ایرانی و روند مثبت مذاکرات و همکاری با شرکای چینی شاهد تولید محصولات کشنده با تغییرات خوبی بوده‌ایم، به‌نحوی‌که با توجه به شرایط آزادسازی واردات کشنده‌های نو و دست دوم اروپایی از آذرماه ۱۳۹۸ کامیون هایی مانند ولوو، داف و رنو و اضافه شدن اسکانیا و بنز در یک سال گذشته بخش عمده‌ای از نیاز بازار و ناوگان فرسوده و قدیمی کشور توسط کامیون‌های مونتاژشده تامین شد.
فاصله قیمتی بین کشنده‌های اروپایی و چینی
فاصله قیمتی موجود بین کشنده‌های اروپایی و چینی به دلیل تجهیز به موتورهای پیشرفته کامینز، بنز و مان، گیربکس‌های اتوماتیک ZF و یا Fast همراه با اینتاردر و یا ریتاردر، باک گازوئیل تا حجم ۱,۲۰۰ لیتر، ترمز دیسکی چهارچرخ، رادارهای ایمنی، جک هیدرولیک اتاق، تعلیق پنوماتیک اتاق، سیستم تعلیق بادی، ADR و برخورداری از امکانات رفاهی امکاناتی مانند کولر درجا، کف اتاق یک‌تکه، نمایشگر مالتی‌مدیا، صندلی پنوماتیک راننده و شاگرد، دوربین ۳۶۰درجه، صفحه نمایشگرکیلومتر دیجیتال، فلاپ‌های جانبی و همچنین به‌دلیل تغییرات تکنولوژیکی، رفاهی، ایمنی و طراحی‌های مدرن صورت‌گرفته در مسیر تولید کامیون‌های کشنده است.
بیشترین شاخص تولید براساس مزایای رقابتی
طی سال‌های ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ شاهد تولید کامیون‌های کشنده به ترتیب ۴,۴۶۹، ۱۵,۳۹۸ و ۱۳,۴۱۶ دستگاه بوده‌ایم.
براساس آمارهای موجود، کشنده‌های فوتون H۴ و فاو J۶ به ترتیب با ۴۳۰ و ۴۲۰ اسب بخار که مجهز به گیربکس دنده‌دستی ۲+۱۶ ساخت ZF هستند، بیشترین شاخص تولید را براساس مزیت رقابتی قیمت و گستردگی شبکه خدمات پس از فروش دارند و سایر محصولات با رنج قدرت موتور بین ۴۶۰ الی ۴۹۰ اسب بخار و به‌تازگی در رده بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ اسب‌بخار که مجهز به گیربکس اتوماتیک ساخت شرکت ZF هستند (به‌جز شاکمن و دایون که از گیربکس FAST بهره می برند)، در جایگاه قیمتی با رقابت بسیار خاصی قرار گرفته‌اند.
بازیگران اصلی بازار کامیون‌کشنده‌ها در چین
طبق تحقیقات صورت‌گرفته در بازار چین، طی دوره ۵ ساله منتهی به پایان سال ۲۰۲۲ در حدود ۵,۳۴۸,۰۰۰ دستگاه کامیون کشنده در این کشور تولید شده است که بازیگران اصلی آن به ترتیب FAW، Dongfeng، Sitrak، Shacman، Foton، SAIC Hongyan، JAC، Dayun، XCMG و CAMC هستند و ۱۳۸,۱۱۲ دستگاه سهم سایر تولیدکنندگان مانند Beiben، SANY، JMC و … در این حوزه از رقابت بوده است
ضرورت بازسازی و به‌روزرسانی ناوگان تجاری کشور
بر اساس گزارش‌های گمرکات کشور، کمتر از ۳۱,۴۰۰ دستگاه کشنده به سمت بازار ایران روانه شده که از این میان، تعداد ۲۵,۹۸۵ دستگاه کشنده اروپایی ترخیص و وارد کشور شده است.
همچنین برای تعداد تقریبی ۳,۰۵۹ دستگاه اظهارنامه جهت ترخیص صادر شده و تعداد ۲,۲۹۴ دستگاه نیز در انتظار صدور اظهارنامه جهت ترخیص از انبارهای گمرکات کشور است و باید در انتظار حدود ۱,۵۰۰ دستگاه دیگر در پشت مرزهای کشور بود.
براساس آمارها و گزارش‌های تولید منتشره از سوی وزارت صمت، تعداد ۳۳,۲۸۳ دستگاه کامیون کشنده که عمدتا چینی و تعداد اندکی روسی هستند در سه‌سال اخیر تولید شده است. بر این اساس، امیدواریم در راستای رونق کسب‌وکار و افزایش ۲۰هزار تنی ظرفیت حمل بار در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای به‌زودی شاهد بازسازی و به‌روزرسانی ناوگان تجاری کشور باشیم.
درحال‌حاضر در کنار مشکلات کیفیت سوخت، شرایط بیمه تامین اجتماعی، ناهمواری جاده‌ها، قیمت بالا و کیفیت لاستیک و نبود جایگاه‌های رفاهی مناسب برای استراحت و استحمام و...، باید نبود بار را هم به مشکلات کامیون‌داران اضافه کنیم. از طرفی بر اساس آمارها حدودا تعداد ۵۵,۰۰۰ دستگاه کامیون در سن فرسودگی یا ورود به سن فرسودگی هستند که با ادامه واردات و رشد تولید می توان امیدوار بود تا با توسعه کمی‌وکیفی شاهد کاهش حوادث جاده‌ای، آلودگی هوا و مدیریت مصرف سوخت با روندی موثرتر باشیم.
