در دنیای امروز، صنعت خودرو به عـنوان یـکی از ارکـان اسـاسـی توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشور، با چالش‌ها و فرصت‌های بی‌شماری روبه‌رو است. در ایران، این صنعت نه‌تنها به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی تحت‌فشار قرار دارد، بلکه با مشکلات ساختاری و مدیریتی نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند.
داریوش بدیعی‌ثابت، فعال و کارشناس حوزه صنعت‌وتجارت در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» به بررسی ابعاد مختلف چالش‌های این صنعت می‌پردازد. او از تاثیرات منفی تحریم‌ها بر زنجیره تامین و کیفیت تولیدات داخلی سخن می‌گوید و به تحلیل چالش‌های قانونی و مقرراتی می‌پردازد که مانع از پیشرفت صنعت خودرو می‌شوند. بدیعی‌ثابت همچنین به نقش کلیدی نهادهای دولتی در حمایت از این صنعت اشاره دارد و ضرورت همکاری نزدیک بین بخش خصوصی و دولتی را مورد تاکید قرار می‌دهد.
او به اهمیت نوآوری و تحقیق و توسعه در ارتقای کیفیت محصولات و پاسخگویی به نیازهای متغیر بازار اشاره می‌کند و راهکارهایی برای بهبود فرآیندها و افزایش رقابت‌پذیری ارائه می‌دهد. بدیعی‌ثابت همچنین، با نگاهی به آینده، به چالش‌ها و فرصت‌های خودروهای هیبرید، الکتریکی و تکنولوژی‌های نوین در صنعت خودرو می‌پردازد.
دلایل عقب‌ماندگی صنعت خودرو ایران در مقایسه با همتایان آسیایی خود چیست و چه عواملی باعث شده‌اند که این صنعت نتواند به رشد و توسعه مشابهی دست یابد؟
صنعت خودرو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی و صنعتی، با چالش‌های جدی و متعددی روبه‌رو است که مانع از رشد و توسعه پایدار آن شده است. تحریم‌های اقتصادی به‌شدت بر صنعت خودرو تاثیر گذاشته و دسترسی به فناوری‌ها و قطعات مورد نیاز را محدود کرده است. این موضوع باعث می‌شود که تولیدکنندگان داخلی نتوانند از تکنولوژی‌های روز دنیا بهره‌برداری کنند و کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند. به‌علاوه، این تحریم‌ها باعث افزایش هزینه‌های تولید و کاهش رقابت‌پذیری محصولات داخلی در بازارهای بین‌المللی می‌شوند.
بسیاری از خودروسازان ایرانی به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم‌ها، از دسترسی به فناوری‌های جدید مانند خودروهای الکتریکی، سیستم‌های هوشمند و تکنولوژی‌های سبز محروم هستند. این عدم دسترسی نه‌تنها کیفیت محصولات را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه باعث می‌شود که صنعت خودرو نتواند به سمت نوآوری و توسعه پایدار حرکت کند.
ضعف در ساختار مدیریتی و عدم هماهنگی بین بخش‌های مختلف صنعت، از دیگر موانع اصلی پیشرفت است. عدم وجود استراتژی‌های بلندمدت و برنامه‌ریزی مناسب، به عدم توانایی در پاسخگویی به نیازهای بازار و تغییرات آن منجر می‌شود. همچنین، فساد و ناکارآمدی در برخی از نهادهای دولتی و خصوصی نیز به این مشکلات دامن می‌زند.
تاثیر تحریم‌ها بر زنجیره تامین صنعت خودرو چه بوده است و چگونه این محدودیت‌ها بر کیفیت و هزینه‌های تولید محصولات تاثیر گذاشته‌اند؟
نبود تامین‌کنندگان داخلی قوی و وابستگی به واردات قطعات، باعث می‌شود که تولیدکنندگان با چالش‌های جدی در تامین مواد اولیه و قطعات مواجه شوند. این موضوع نه‌تنها بر هزینه‌های تولید تاثیر می‌گذارد، بلکه بر کیفیت نهایی محصولات نیز تاثیر منفی می‌گذارد. تحریم‌ها باعث شده‌اند که تامین مواد اولیه و قطعات مورد نیاز برای تولید خودرو با مشکلات جدی مواجه شود. بسیاری از تامین‌کنندگان خارجی دیگر قادر به همکاری نیستند و این موضوع منجر به افزایش هزینه‌ها و کاهش کیفیت محصولات داخلی شده است. همچنین، این شرایط باعث شده است که تولیدکنندگان به سمت استفاده از منابع داخلی سوق پیدا کنند، اما در بسیاری از موارد کیفیت و تنوع این منابع کافی نیست. در نتیجه، تولیدکنندگان باید به دنبال راهکارهایی برای بهبود زنجیره تامین و یافتن تامین‌کنندگان جدید باشند.
از نظر شما چالش‌های قانونی و مقررات دست‌وپاگیر موجود در صنعت خودرو چیست و چگونه این چالش‌ها بر عملکرد و رشد این صنعت تاثیر می‌گذارند؟
قوانین و مقررات پیچیده و عدم ثبات در سیاست‌های صنعتی، مانع از جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی می‌شود. این عدم ثبات باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران نسبت به آینده صنعت خودرو بی‌اعتماد شوند و از سرمایه‌گذاری در این حوزه خودداری کنند. چالش‌های قانونی شامل پیچیدگی‌های اداری و عدم ثبات قوانین است که به عدم‌اطمینان در سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت منجر می‌شود. همچنین، عدم حمایت کافی از تولیدکنندگان داخلی به‌ویژه در زمینه مالی و تسهیلات، یک مشکل جدی است. برای بهبود این وضعیت، نیاز به ساده‌سازی فرآیندهای اداری و ایجاد قوانین حمایتی و مشوق‌های مالی برای تولیدکنندگان داریم. این اقدامات می‌تواند به تقویت صنعت خودرو و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید کمک کند.
آیا نهادهای دولتی برای حمایت از صنعت خودرو می‌توانند به بهبود شرایط این صنعت و افزایش رقابت‌پذیری آن کمک کنند؟
نهادهای دولتی باید با درک بهتر نیازهای صنعت، سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی موثرتری را تدوین کنند. این شامل تسهیلات مالی، مشوق‌های سرمایه‌گذاری و حمایت از تحقیق‌وتوسعه است. همچنین، ایجاد بسترهای قانونی و زیرساخت‌های لازم برای فعالیت‌های صنعتی ازجمله وظایف دولت است. همکاری نزدیک بین دولت و بخش خصوصی می‌تواند به شناسایی مشکلات و ارائه راهکارهای عملی کمک کند. بهبود کیفیت تولیدات داخلی نیازمند سرمایه‌گذاری در تحقیق‌وتوسعه و همچنین پیاده‌سازی استانداردهای بین‌المللی است.
تولیدکنندگان باید به دنبال ارتقای فرآیندهای تولید و استفاده از فناوری‌های نوین باشند. همچنین، آموزش و ارتقای مهارت‌های نیروی کار نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی می‌تواند به انتقال دانش و فناوری به صنعت خودرو کمک کند و به بهبود کیفیت محصولات منتج شود.
چالش‌های عدم‌تطابق بین نیازهای بازار و تولیدات داخلی خودرو چیست و چه اقداماتی برای توسعه و تولید خودروهای الکتریکی در ایران لازم است؟
عدم‌تطابق ناشی از عدم‌شناخت صحیح بازار و تغییرات سریع نیازهای مصرف‌کنندگان است. تولیدکنندگان باید به تحقیقات بازار توجه بیشتری داشته باشند و توانایی انعطاف پذیری در تولید را افزایش دهند. این امر شامل توانایی تغییر در خط تولید و پاسخگویی سریع به نیازهای جدید مشتریان است.
همچنین، ایجاد کانال‌های ارتباطی موثر با مصرف‌کنندگان و دریافت بازخورد از آن‌ها می‌تواند به بهبود محصولات و خدمات کمک کند. محصولات خارجی به دلیل کیفیت بالاتر و تکنولوژی پیشرفته، در بازار داخلی و خارجی رقابت بیشتری دارند. این موضوع باعث می‌شود که تولیدکنندگان داخلی نتوانند به راحتی با آن‌ها رقابت کنند و در نتیجه سهم بازار آن‌ها کاهش یابد. صنعت خودرو باید به سمت تحقیق و توسعه فناوری‌های الکتریکی حرکت کند و زیرساخت‌های لازم برای تولید و پشتیبانی از این خودروها را فراهم کند. این شامل ایجاد شبکه‌های شارژ و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های باتری است.
همچنین، تولیدکنندگان باید به آموزش و ارتقای مهارت‌های نیروی کار خود در زمینه فناوری‌های الکتریکی توجه کنند. همکاری با شرکت‌های بین‌المللی در این زمینه نیز می‌تواند به تسریع فرآیند انتقال فناوری کمک کند. بسیاری از خودروسازان داخلی به نیازها و خواسته‌های مصرف‌کنندگان توجه کافی ندارند. این عدم توجه به سلیقه و نیازهای بازار، باعث کاهش تقاضا برای محصولات داخلی و در نتیجه کاهش تولید و سودآوری می‌شود.
حضور نیروهای مازاد در صنعت خودرو یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این بنگاه‌ها است. به نظر شما برای کاهش هزینه‌های تولید راهکار کاهش نیروی انسانی مازاد چیست؟
صنعت خودرو در این زمینه دچار یک پارادوکس است؛ یعنی از یک‌طرف با چالش نیروی مازاد درگیر است و طرف دیگر با چالش کمبود نیروی متخصص. برای جذب و حفظ نیروی کار متخصص، باید برنامه‌های آموزشی و انگیزشی موثری طراحی شود. همچنین، ایجاد محیط کاری مناسب و ارائه مزایا و فرصت‌های رشد شغلی می‌تواند به افزایش رضایت و انگیزه نیروی کار کمک کند. همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی برای تربیت نیروی کار ماهر نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
فناوری‌های نوین هم می‌توانند به بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و کاهش هزینه‌ها کمک کنند. استفاده از اتوماسیون صنعتی و دیجیتال‌سازی می‌تواند کارآیی را افزایش دهد و زمان تولید را کاهش دهد. همچنین، این فناوری‌ها می‌توانند به بهبود کیفیت محصولات و کاهش خطاها کمک کنند. تولیدکنندگان باید به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین توجه کنند و از تجربیات موفق بین‌المللی بهره‌برداری کنند.
چه راهکاری برای مسئولان و مدیران اجرایی در صنعت خودرو وجود دارد تا بتوانند به بهبود شرایط این صنعت و افزایش رضایت مشتریان کمک کنند؟
آینده صنعت خودرو در ایران بستگی به توانایی ما در انطباق با تغییرات جهانی و سرمایه‌گذاری در نوآوری دارد. برای دستیابی به رشد پایدار، نیاز به همکاری بیشتر بین بخش‌خصوصی و دولتی داریم. همچنین، توجه به نیازهای بازار و تغییرات مصرف‌کنندگان باید در اولویت قرار گیرد. با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای استراتژی‌های موثر، می‌توان به آینده‌ای روشن و پایدار برای صنعت خودرو دست یافت.
