در سال‌های اخیر، کشور با چالش‌های جدی ناشی‌از آلودگی هوا و تردد خودروهای فرسوده مواجه بوده است. بر اساس آمارها، بیش‌از ۱۱میلیون و ۷۰۰هزار موتورسیکلت فرسوده و تعداد قابل‌توجهی خودروهای قدیمی در سطح کشور در حال تردد هستند که سهم زیادی از آلودگی‌های شهری را به خود اختصاص می‌دهند. این خودروها نه‌تنها به‌عنوان عوامل اصلی آلودگی هوا شناخته می‌شوند، بلکه در تصادفات رانندگی نیز خطرات جدی برای جان شهروندان به همراه دارند. ستاد بازیافت و اسقاط خودرو فرسوده به‌عنوان نهاد مسئول در این حوزه، اقداماتی تنبیهی و جریمه‌مانند را برای تسریع فرآیند اسقاط و بهبود شرایط زیست‌محیطی آغاز کرده است تا در کنار مشوق‌های اسقاط، بازدارنده‌هایی را نیز برای استفاده از خودروهای فرسوده ایجاد کرده باشد. یکی از مهم‌ترین تغییرات قانونی در این زمینه، کاهش تعداد گواهی‌های اسقاط برای خودروهای فرسوده از سال آینده برای خودروهایی است که به‌رغم رسیدن به موعد اسقاط به مراکز ذیربط مراجعه نکرده‌اند.
به‌عنوان مثال، از سال آینده خودروهای مدل ۱۳۷۴ که پیش از این دو گواهی اسقاط دریافت می‌کردند، تنها یک گواهی خواهند گرفت. این تغییرات می‌تواند به‌طور مستقیم بر ارزش خودروهای فرسوده تاثیر بگذارد و انگیزه مالکان را برای اسقاط کاهش دهد. اما درعین‌حال، برخی کارشناسان معتقدند این تغییرات ممکن است به‌عنوان یک محرک عمل کرده و مالکان را به تسریع در فرآیند اسقاط تشویق کند.
جلال امینی‌فرد، سخنگوی صنعت بازیافت و اسقاط خودرو فرسوده کشور در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با «دنیای خودرو» هشدار داد که مالکان باید تا پایان سال اقدام کنند تا از مزایای موجود بهره‌مند شوند و خودروهای جدیدتری دریافت کنند. وی همچنین بر اهمیت استفاده از خودروهای برقی به‌عنوان راه‌حلی پایدار تاکید کرد و خواستار حمایت دولت از تولیدکنندگان این نوع خودروها و تسهیل دسترسی مردم به آن‌ها شد.
با توجه به وضعیت ناوگان خودروهای سواری فرسوده در ایران، چطور می‌توان به‌طور موثر این مسأله را حل کرد؟
برای حل این مشکل، نیازمند برنامه‌ای جامع و چندجانبه هستیم. ابتدا باید فرآیند اسقاط خودروهای فرسوده تسهیل شود. مالکان این خودروها به دلیل هزینه‌های بالا و مشکلات اقتصادی تمایلی به اسقاط ندارند. بنابراین، ارائه مشوق‌های مالی نظیر تخفیف در مالیات، وام‌های کم‌بهره برای خرید خودروهای جدید و برقی و ارزش‌گذاری مناسب گواهی اسقاط می‌تواند انگیزه لازم را برای مالکان فراهم کند. علاوه بر این، باید زیرساخت‌های لازم برای جایگزینی این خودروها ایجاد شود. به این معنی که شبکه‌ای از مراکز اسقاط باید در سراسر کشور در دسترس باشد تا مالکان خودروهای فرسوده به‌راحتی بتوانند اقدام به اسقاط کرده و خودروهای جدیدتری خریداری کنند. همچنین نظارت بیشتر بر نحوه اجرای طرح‌ها و برنامه‌های نوسازی می‌تواند اطمینان حاصل کند که این فرآیند به‌طور موثر و در زمان مناسب انجام شود.
نوسازی ناوگان خودروهای سواری چگونه می‌تواند تاثیرات مثبتی بر کاهش آلودگی هوا داشته باشد و چه عواملی در این فرآیند نقش دارند؟
نوسازی ناوگان خودروهای سواری تاثیر زیادی بر کاهش آلودگی هوا دارد. خودروهای فرسوده به دلیل کارکرد طولانی‌مدت و عدم رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، مقادیر زیادی از آلاینده‌ها مانند گازهای گلخانه‌ای، ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن تولید می‌کنند. با جایگزینی این خودروها با مدل‌های جدیدتر به‌ویژه خودروهایی که استانداردهای یورو۵ یا یورو۶ را رعایت می‌کنند، می‌توان میزان این آلاینده‌ها را به‌طور چشمگیری کاهش داد. تحقیقات نشان داده است که خودروهای جدیدتر مصرف سوخت کمتری دارند و درعین‌حال آلایندگی کمتری نیز تولید می‌کنند. به همین دلیل، نوسازی ناوگان نه‌تنها به کاهش گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه می‌تواند کیفیت هوای شهری را بهبود بخشد و از مشکلات ناشی از آلودگی هوا مانند بیماری‌های تنفسی و قلبی جلوگیری کند. مهم‌تر از همه، این اقدام در کل برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان مفید است. با کاهش آلایندگی‌های ناشی‌از خودروهای فرسوده، می‌توان شرایط زیست‌محیطی بهتری برای مردم فراهم کرد و به توسعه پایدارتر شهرها کمک کرد.
چه راهکارهایی را می‌توان برای حمایت از مالکان خودروهای فرسوده و به‌منظور تشویق آن‌ها به نوسازی خودروهایشان ارائه داد و این راهکارها چگونه می‌توانند به بهبود وضعیت محیط زیست کمک کنند؟
برای حمایت از مالکان خودروهای فرسوده، نیازمند مشوق‌های اقتصادی و برنامه‌های تسهیلاتی مناسب هستیم. یکی از مهم‌ترین راهکارها ارائه وام‌های کم‌بهره و بلندمدت برای خرید خودروهای جدید است. این وام‌ها می‌تواند به مالکان کمک کند تا هزینه خرید خودروی جدید را تامین کنند و فشار مالی ناشی‌از خرید وسیله نقلیه جدید را کاهش دهند. همچنین طرح‌های اسقاط باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که مالکان بتوانند به راحتی خودروهای فرسوده خود را اسقاط کنند و از تخفیف‌های قابل‌توجه در خرید خودروهای جدید بهره‌مند شوند. ارزش گواهی اسقاط می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد تا مالکان خودروهای فرسوده ترغیب شوند که خودروهای قدیمی خود را به‌جای نگهداری، اسقاط کنند. از طرف دیگر، دولت باید به تولیدکنندگان خودرو فشار وارد کند تا مدل‌های اقتصادی و باکیفیت تولید کنند که برای مالکان خودروهای فرسوده قابل دسترس باشند. همچنین باید بازار خودروهای دست‌دوم و نو را برای خریداران این خودروها تسهیل کرد تا مردم به‌راحتی بتوانند به خودروهای جدیدتر یا کم‌مصرف دسترسی پیدا کنند.
درخصوص نوسازی خودروهای سواری، آیا استفاده از خودروهای برقی به‌عنوان راه‌حل مناسب مطرح است؟
استفاده از خودروهای برقی به‌عنوان یک راه‌حل بلندمدت برای نوسازی ناوگان خودروهای سواری بسیار حائز اهمیت است. این خودروها علاوه بر اینکه آلایندگی نداشته و به محیط‌زیست آسیبی نمی‌رسانند، هزینه‌های جاری مربوط به سوخت و نگهداری کمتری دارند. در واقع، خودروهای برقی می‌توانند به‌عنوان یک گزینه موثر برای جایگزینی خودروهای فرسوده با مدل‌های پاک‌تر و سبزتر مطرح شوند. البته برای استفاده گسترده از خودروهای برقی باید زیرساخت‌های لازم برای شارژ و نگهداری این خودروها ایجاد شود. دولت باید به سرمایه‌گذاری در ایجاد ایستگاه‌های شارژ در سطح کشور و همچنین کاهش هزینه‌های تولید خودروهای برقی توجه کند تا این خودروها به گزینه‌ای اقتصادی و قابل دسترس برای عموم مردم تبدیل شوند. همچنین دولت باید از تولیدکنندگان خودروهای برقی حمایت کند و با ارائه مشوق‌های مالی، تسهیلات بانکی و کاهش مالیات‌های تولید، به رونق تولید این خودروها در کشور کمک کند. در نتیجه، با استفاده از خودروهای برقی نه‌تنها می‌توان به کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کرد، بلکه می‌توان به سوی حمل‌ونقل پایدار و بدون آلایندگی حرکت کرد.
به‌عنوان یک پیشنهاد به مسئولان دولتی، به نظر شما چه اقداماتی باید برای تسهیل روند نوسازی ناوگان خودروهای سواری باید انجام شود؟
برای تسهیل روند نوسازی ناوگان خودروهای سواری، مسئولان دولتی باید ابتدا یک برنامه منسجم و جامع را برای اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده تدوین کنند. این برنامه باید شامل مشوق‌های مالی برای مالکان خودروهای فرسوده، تسهیلات بانکی برای خرید خودروهای جدید و برقی و همچنین حمایت از تولیدکنندگان خودروهای پاک‌تر باشد. دولت باید اقدامات قانونی را برای تسهیل اسقاط خودروها انجام دهد، ازجمله ایجاد سهولت در فرایند دریافت گواهی اسقاط و ایجاد زیرساخت‌های لازم در سطح کشور برای مراکز اسقاط. همچنین باید شرایطی فراهم شود که مالکان خودروهای فرسوده برای جایگزینی خودروهای خود با خودروهای جدید، دچار مشکلات مالی نشوند. در نهایت، باید فرهنگ‌سازی در خصوص اهمیت نوسازی ناوگان و اثرات مثبت آن بر محیط‌زیست و سلامت عمومی صورت گیرد. آموزش مردم و آگاهی‌رسانی در این زمینه می‌تواند به ایجاد انگیزه برای مالکان خودروهای فرسوده و همچنین حمایت از سیاست‌های دولت کمک کند.
