پروژه‌ای که نه‌تنها قابلیت استفاده برای بخش قابل‌توجهی از مردم را دارد، بلکه امکان انتقال سریع‌تر مردم به نقاط مختلف را نیز فراهم می‌کند. از طرف دیگر این حوزه می‌تواند مسیر جدیدی برای سروسامان دادن به آشفته بازار حوزه حمل‌ونقل باشد. درحقیقت بیش از یک دهه‌ است که طرح تاکسی هوایی در کشور مطرح شده؛ تاکسی‌هایی که برخلاف هواپیماهای مرسوم، ظرفیت محدود 4 تا 14 نفره داشته و در این خطوط؛ هواپیماهای سبک وظیفه جابه‌جایی مسافران را برعهده دارند.

تاکسی هوایی این امکان را فراهم می‌کند که بتوان ظرف مدت کوتاه و از طریق خطوط هوایی، فاصله بین دو شهر یا حتی یک نقطه از شهر به نقطه‌ای دیگر را طی کرد. در ادامه این موضوع را بررسی می کنیم.

پیشینه تاکسی هوایی در ایران

طبیعتا وقتی بحث تاکسی هوایی مطرح می‌شود، اولین وسیله‌ای که در این حوزه به ذهن می‌آید، هواپیماهای سبک یا جت‌های کوچک مسافربری هستند. وسایلی که قطعا نقش پررنگی در محقق شدن این طرح دارند؛ اما واقعیت آن است که در دنیای امروز تاکسی هوایی مفهوم دیگری هم دارد؛ تاکسی‌هایی که در قالب کوادکوپتر یا حتی خودروهای پرنده در کشورهای مختلفی مانند چین، ژاپن و آمریکا به پرواز درآمده‌اند.

این امر نشان می‌دهد مقوله تاکسی هوایی، حوزه گسترده‌ای از وسایل پرنده را شامل می‌شود و امروزه کشورهای مختلف تلاش می‌کنند با توسعه فناوری پهپادها، کوادکوپترها و خودروهای پرنده، بتوانند آنها را جایگزین هواپیمای سبک و سنگینی کند که قطعا تولید و نگهداری آنها هزینه بالایی دارد.

در ایران نیز ابتدا ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حمل‌ونقل پیشرفته و فضایی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، مسئولیت ایجاد تاکسی هوایی را بر عهده داشت؛ ولی امروز این ماموریت به سازمان هواپیمایی کشور واگذار شده است. در طرف مقابل هم معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تلاش می‌کند بستر لازم برای توسعه فناوری‌های مربوط به کوادکوپترهایی که امکان جابه‌جایی نفر را دارند، فراهم کند.

استفاده از کوادکوپتر برای جابه‌جایی‌های درون‌شهری

چندی پیش، مسئول گروه هوایی ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حمل‌ونقل پیشرفته و فضایی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در این باره گفت: مباحث مربوط به تاکسی هوایی درون‌شهری پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که یکی از آنها همان مباحث مربوط به فناوری است و به همین دلیل نمی‌توان تاریخ دقیقی برای تحقق این حوزه اعلام کرد؛ چرا که در حوزه درون‌شهری با کوادکوپترها روبه‌رو هستیم. البته شرکت‌های دانش‌بنیان این کوادکوپترها را در ابعاد کوچک ساخته‌اند، اما قطعا نمونه آزمایشی با نمونه‌ای که بتوان از آن برای جابه‌جایی مسافر یا کالا استفاده کرد، متفاوت است.

در اصل امروز سه شرکت داخلی نمونه‌های اولیه کوادکوپترهای مورد نیاز برای حمل‌ونقل شهری را تولید کرده‌اند، اما اینکه بتوان این نمونه اولیه را به محصولی تبدیل کرد که بتواند یک فرد را حمل کند، تفاوت زیادی وجود دارد. امروز نمونه اولیه‌ای نداریم که بتواند نفر را جابه‌جا کند و هنوز فاصله زیادی با این مرحله داریم.

منافع غیرمستقیم صنعت هوایی برای مردم

اوایل بهمن ماه سال جاری حسین پورفرزانه، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری درباره برنامه‌های این سازمان برای راه‌اندازی تاکسی‌های هوایی گفت: برنامه داریم که تاکسی هوایی را در مسیر فرودگاه زنجان به فرودگاه پیام البرز راه‌اندازی کنیم. همچنین راه‌اندازی این تاکسی‌ها برای جزایر کیش به هندورابی نیز در دستور کار است.

وی با اشاره به اینکه هنوز هیچ خطی راه‌اندازی نشده است، گفت: هنوز زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی خطوط تاکسی هوایی کامل نشده است. هواپیماهای سبک و کمتر از ۱۹ نفر باید درگاه و ترمینال خود را داشته باشند.

فرودگاه و امنیت پرواز باید هماهنگ شود و قیمت‌گذاری نیز صورت گیرد که در حال برنامه‌ریزی و نوشتن شیوه‌نامه آن هستیم. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری اظهار کرد: در نظر داریم تا قبل از سال جدید، تاکسی هوایی زنجان به البرز راه‌اندازی شود.

پورفرزانه همچنین گفت: متقاضی این پروازها بیشتر تجار، بازرگانان و کسانی هستند که می‌خواهند در کمترین زمان ممکن از شهری به شهری دیگر بروند و برگردند.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه منافع تاکسی‌های هوایی برای کل مردم است، افزود: صنعت هوایی منافع غیر مستقیم زیادی برای مردم دارد. گفته می‌شود سه درصد مردم از صنعت هوانوردی استفاده می‌کنند در حالی که این میزان نیست، بلکه مردم به صورت غیر مستقیم نیز از آن بهره می‌برند. مثلا جابجایی مواد غذایی، دارو و... از جمله منافعی است که این صنعت به صورت غیرمستقیم به مردم می‌رساند. وی در پایان اعلام کرد که در حال حاضر حدود ۱۰ تا ۱۲ هواپیمای زیر ۱۹ نفر در کشور داریم.

تاکسی هوایی مسیر کرج- قزوین به پرواز درآمد

اما سرانجام یکشنبه، ۱۹ اسفند پرواز تاکسی هوایی در مسیر کرج- قزوین با حضور جمعی از مدیران صنعت هوانوردی و نمایندگان سازمان هواپیمایی کشوری انجام شد. این رویداد گامی مهم در توسعه حمل‌ونقل هوایی سریع و هوشمند کشور به شمار می‌رود که با حمایت و پیگیری‌های معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، پرواز ایرتاکسی در مسیر کرج - قزوین با یک فروند هواپیمای پایپر متعلق به هواپیمایی اطلس انجام شد.

این شرکت هواپیمایی از سال ۱۳۹۹ با دریافت مجوز تاکسی هوایی از سازمان هواپیمایی کشوری به‌عنوان نخستین ایرتاکسی خصوصی کشور فعالیت خود را آغاز کرده است.