خصوصی‌سازی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خودروسازی کشور را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ صنعت‌خودرو و قطعه‌سازی دانست؛ تحولی که چشم‌انداز تازه‌ای برای حل مشکلات ریشه‌ای این صنعت ایجاد کرده است. واگذاری مدیریت دولتی به بخش‌خصوصی، زمینه‌ای برای اصلاح ساختارها، افزایش بهره‌وری و ارتقای کیفیت محصولات فراهم کرده و امید تازه‌ای در میان قطعه‌سازان و فعالان این حوزه به‌وجود آورده است. این تغییر، نه‌تنها مدل‌های مدیریتی را از حالت سنتی خارج کرده، بلکه شرایط تعامل شفاف‌تر و اصولی‌تر میان خودروسازان و قطعه‌سازان را تقویت کرده است.
قطعه‌سازان که همواره با چالش‌هایی مانند دوره‌های طولانی پرداخت، قیمت‌گذاری دستوری و افزایش هزینه‌های تولید مواجه بوده‌اند، اکنون نسبت به رویکرد جدید خودروسازان، اعم از حمایت‌های مالی، اصلاح تعاملات و پرداخت‌های منطقی ابراز رضایت کرده‌اند.
خصوصی‌سازی این شرکت، فرصتی برای حل مشکلات دیرینه به‌وجود آورده و نشان داده است که با افزایش کیفیت مدیریت، می‌توان مسیر رشد و پایداری تولید داخلی را هموار کرد. اگر این روند با اصلاح سیاست‌های کلان دولتی، مانند حذف قیمت‌گذاری دستوری و توجه به رقابت‌پذیری جهانی ادامه یابد، قطعه‌سازی کشور می‌تواند به یکی از نقاط قوت اقتصاد ملی بدل شود. در این رابطه محمدرضا نجفی‌منش، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای خودرو» توضیح می‌دهد:
در مورد جلسه‌ای که با مدیرعامل ایران‌خودرو و مجموعه ساپکو برگزار کردید، توضیح دهید. محورهای اصلی این نشست چه بود؟
این نشست با حضور انجمن‌های قطعه‌سازی و مدیرعامل ایران‌خودرو و مجموعه ساپکو برگزار شد. در این جلسه تاکید شد که اولویت اصلی، بهبود کیفیت قطعات تولیدی باشد. همچنین ایران‌خودرو اعلام کرد اگر قطعه‌ای با کیفیت لازم در داخل کشور تولید شود، به‌هیچ‌وجه واردات آن را در دستور کار قرار نخواهد داد. این موضوع نشان‌دهنده حمایت از تولید داخل و کاهش وابستگی به واردات است.
خواسته مدیران شرکت خودروسازی از قطعه‌سازان چه بود و به آن‌ها چه توصیه‌هایی شد و چه برنامه‌ای برای رفع مشکلات تولیدکنندگان قطعات خودرو کشور وجود دارد؟
به قطعه‌سازان توصیه شد بر افزایش کیفیت تولید و کمیتی که مورد نیاز است، تمرکز کنند و در این زمینه سرمایه‌گذاری لازم انجام شود. ایران‌خودرو نیز اعلام آمادگی کرد تا از این سرمایه‌گذاری‌ها حمایت کند. همچنین وعده داده شد که از راه‌های مختلف تامین مالی زنجیره، اقدامات لازم صورت گیرد تا قطعه‌سازان با مشکل نقدینگی مواجه نشوند.
نگاه قطعه‌سازان به تعاملات اخیر با ایران‌خودرو بعد از خصوصی‌سازی چگونه است؟ آیا قطعه‌سازان از روند فعلی رضایت کافی دارند؟
قطعه‌سازان نسبت به رویکرد پرداخت‌های ایران‌خودرو در سال گذشته ابراز رضایت کردند. آن‌ها اعلام کردند این رویه نسبت به‌سال‌های گذشته معقول‌تر و رضایت‌بخش‌تر بوده است. بنابراین امیدوارند این روند ادامه یابد و منجر به بهبود بیشتر شرایط شود.
مهم‌ترین چالش‌ها و موانع پیش روی صنعت قطعه‌سازی خودرو در شرایط کنونی چیست و چه انتظاراتی از دولت و نهادهای مسئول در این زمینه وجود دارد؟
یکی از چالش‌های اساسی، قیمت مواداولیه است. قطعه‌سازان انتظار دارند قیمت فولاد، مس، آلومینیوم و مواد پتروشیمی تولید داخل، نه تنها از قیمت جهانی بالاتر نباشد بلکه حدود ۵ تا ۱۰ درصد کمتر باشد تا رقابت‌پذیری تولید داخلی افزایش یابد. لازم است مسئولین متقاعد شوند که قیمت مواداولیه داخلی متناسب با شرایط رقابتی جهانی باشد. افزایش بی‌رویه قیمت مواداولیه تا ۲۰ درصد بالای قیمت جهانی، فشار زیادی به قطعه‌سازان وارد می‌کند و اجرای این اصلاحات ضروری است.
در خصوص دوره‌های پرداختی به قطعه‌سازان و روند فعلی آن توضیح دهید. آیا با توجه به خصوصی‌سازی ایران خودرو تغییرات مناسبی نسبت به گذشته ایجاد شده است؟
در سال‌های قبل دوره پرداختی قطعه‌سازان به‌طور استاندارد ۱۲۰ روزه بود؛ اما اکثر مواقع بیشتر از این مدت می‌شد. ایران خودرو در تلاش است تا این روند را بهبود بخشد. اخیرا بخشی از این دوره پرداختی در شب عید تسویه شد که گامی مثبت محسوب می‌شود. همچنین قول داده شده که در صورت فراهم شدن شرایط بهتر، دوره پرداختی به ۹۰ روز کاهش یابد. این اقدام می‌تواند بسیاری از چالش‌های مالی قطعه‌سازان را برطرف کند.
با توجه به خصوصی‌سازی ایران خودرو و زمزمه‌هایی درباره سایپا، انتظار شما از این تغییرات چیست؟ شرایط کلی قطعه‌سازان چگونه خواهد بود؟
خصوصی‌سازی گامی مهم در حل مشکلات صنعت‌خودرو است. برای بهبود وضعیت قطعه‌سازی، ۲ تغییر اساسی باید صورت گیرد؛ نخست، مدیریت واحدهای خودروسازی نباید دولتی باشد و دوم، قیمت‌گذاری قطعات نیز باید از کنترل دولت خارج شود. اگر این ۲ مورد اجرایی شود، می‌توان گفت ۹۰ درصد مشکلات این صنعت حل می‌شود.
در حال حاضر، مدیریت یکی از واحدهای بزرگ خودروسازی کشور خصوصی شده که تاثیرات مثبتی داشته است. امیدواریم به‌زودی سایپا نیز خصوصی شود. در کنار این، دولت باید سیاست قیمت‌گذاری دستوری را حذف کند تا این صنعت بتواند بدون ضرر و زیان در وضعیت پایدار قرار گرفته و به‌طور معقول فعالیت خود را ادامه دهد.
شما به موضوع کیفیت اشاره کردید. همیشه گفته شده است این خودروسازان هستند که مشخصات کیفیت و قیمت مورد نظر را تعیین می‌کنند. در شرایط فعلی قطعه‌سازان کشور توان تامین افزایش کیفیت قطعات را دارند؟
بله؛ قطعه‌سازان توان تامین قطعات با کیفیت مطلوب را دارند. نمونه روشن آن، همکاری قطعه‌سازان ایرانی با شرکت خودروسازی رنو است که در این همکاری توانستیم قطعات با استانداردهای بین‌المللی را تولید کنیم. خوشبختانه قدم اول در این مسیر برداشته شده و تمرکز بر بهبود کیفیت به‌عنوان یک خواسته جدی از طرف ایران‌خودرو و شرکت‌های مشابه مطرح شده است.
گام دوم، تلاش مضاعف قطعه‌سازان برای تامین کیفیتی است که خواسته مردم است. در این راستا، برخی خودروها که مشکلات کیفی داشتند، ارسال‌شان متوقف شده تا این چالش‌ها برطرف شود. این اقدام نشان می‌دهد حرکت به‌سوی افزایش کیفیت جدی است و اگر این روند ادامه یابد، می‌توان بسیاری از خواسته‌های مردم را در این زمینه برآورده کرد.
در مقابل این افزایش تمرکز بر ارتقای کیفیت، شما به‌عنوان رئیس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور چه انتظاراتی از خودروسازان دارید؟
انتظار اصلی ما تنظیم قراردادهای منصفانه است که متضمن سود عادلانه برای قطعه‌سازان باشد. دومین درخواست ما، پایبندی قطعی به‌تعهدات مالی و پرداخت‌های منظم است. وعده‌هایی که امروز ارائه شده، باید به‌درستی اجرایی شوند و از تبدیل شدن آن‌ها به‌یک ابلاغیه جلوگیری شود.
همچنین، با توجه به حرکت به سمت خصوصی‌سازی، شرایط برای اصلاح روندها بیشتر فراهم شده است. اگر پرداخت‌ها به‌طور منظم انجام شود، دیگر مساله مطالبات معوق به‌وجود نخواهد آمد. در مقابل، قطعه‌سازان هم بر ارتقای کیفیت و تامین قطعات با استانداردهای بالا تمرکز خواهند کرد؛ تجربه گذشته مانند همکاری با رنو نیز ثابت کرده است که صنعت قطعه‌سازی ایران توانایی تامین قطعات با کیفیت جهانی را دارد. در نهایت، باید تامین رضایت مردم به‌عنوان اولویت اصلی در این مسیر دنبال شود تا این صنعت بتواند با کارایی بالاتر و اعتماد عمومی بیشتری به‌فعالیت خود ادامه دهد.
با توجه به فصل بازبینی قیمت‌ها، خواسته شما از روند قیمت‌گذاری قطعات چیست؟
انتظار ما این است که بازبینی قیمت‌ها بر اساس اصل منصفانه و متناسب با افزایش هزینه‌های تولید انجام شود. هزینه‌های ورودی نظیر قیمت مواداولیه و نرخ ارز افزایش داشته‌اند و باید تعدیلات قیمتی متناسب با این تغییرات به‌موقع اعمال شود. خوشبختانه سال گذشته بخش زیادی از این تعدیلات پیش از پایان سال اجرا شد و می‌توان گفت رویکرد خودروسازان در این زمینه تا حدود زیادی رضایت‌بخش بوده است. ادامه این روند می‌تواند نقش مهمی در پایداری تولید و حمایت از قطعه‌سازان ایفا کند.
با توجه به این‌که اکنون مدیریت ایران‌خودرو به بخش‌خصوصی واگذار شده است، به نظر شما چه رویکردی برای نشان دادن اثربخشی این خصوصی‌سازی مورد نیاز است؟
اکنون که مدیریت برخی شرکت‌های خودروسازی به بخش‌خصوصی واگذار شده، همه باید تلاش کنیم تا اثربخشی این تصمیم را به‌مردم و دولت نشان دهیم. باید ثابت کنیم که این مدیریت خصوصی منجر به‌بهبود کیفیت، تحویل به‌موقع و رضایت عمومی شده است. این موفقیت می‌تواند الگویی باشد برای دیگر صنایع کشور که نشان دهد واگذاری مدیریت دولتی به بخش‌خصوصی امکان‌پذیر است و آثار مثبتی به‌همراه دارد. چنین الگویی می‌تواند مسیر تحول در سایر بخش‌های اقتصادی را نیز هموار کند و باعث رشد رقابت‌پذیری و بهره‌وری در صنایع مختلف شود.
