به گزارش «اخبار خودرو»، خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده که مهم‌ترین آن، اجزای مربوط به انتقال قدرت است. انتقال قدرت در خودرو به شیوه‌ها و از طریق سیستم‌های مختلفی انجام می‌شود. یکی از مهم‌ترین این اجزا و سیستم‎ها که وظیفه راه‌اندازی، تامین جریان الکتریکی، زمان‌بندی پیشرانه را بر عهده دارد، تسمه است. تسمه اشکال مختلف و وظایف گوناگونی را برعهده دارد که البته هر یک عمر مفیدی دارند. تسمه با این‌که قطعه‌ای به ظاهر ساده است، اگر دچار مشکل شود، عملکرد کل خودرو را نیز مختل می‌کند. برخی کارشناسان مدعی هستند به‌دلیل تنزل کیفیت تسمه‌ها طی چندماه اخیر در بازار میزان خرابی خودروها افزایش یافته است. برای بررسی مشکلات تولید و کیفیت تسمه و پی بردن به عوامل آن با پویا حبیبی، مدیرعامل شرکت «توسعه تجارت پویا»، کارشناس صنعت و بازار لوازم یدکی خودرو و همچنین مشاور امور اقتصادی گفت‌وگویی تفصیلی پرداختیم که بخشی از آن را مرور می‌کنیم.

 فعالیت شما از چه سالی و در چه زمینه‎هایی آغاز شد؟ محصولات شما تولیدی هستند یا وارداتی؟
فعالیت «توسعه تجارت پویا» از سال 1385 در زمینه تولید، واردات و صادرات قطعات خودرو و تسمه شروع شد. البته خانواده ما از سال 1314 در زمینه واردات و پس از آن تولید تسمه فعالیت می کنند و پدرم 54 سال است که به‎صورت تخصصی در صنعت تسمه و انتقال نیرو مشغول فعالیت ‎است. البته من نیز عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه فروشندگان قطعات خودرو و ماشین‎آلات تهران، کارشناس رسمی قطعات خودرو اتحادیه فروشندگان قطعات خودرو و ماشین‌آلات تهران، عضو ستاد مبارزه با کالاهای تقلبی و بی‎کیفیت و همچنین کمیته حل مشکلات بازار هستم. در بحث تولید تسمه، تولیدات شرکت «تولیدی و صنعتی اطلس‌تسمه» صددرصد تولید داخل و شامل تسمه‌های صنعتی، کشاورزی و خودرویی است. درسال 98 نیز برند جدید ما به نام تی‌تی پویا (T.T.POUYA) متولد شد که به‎زودی روانه بازار می‎شود. مجموعه ما در کنار تولید تسمه، قطعات اصلی وارداتی دیگر نیز دارد و نمایندگی چند برند کره‌ای و اروپایی را نیز در اختیار ‌داریم. در این سبد محصولات، قطعاتی مانند تسمه، دیسک و صفحه و بلبرینگ کلاچ، کمک‌فنر، لنت ترمز، شمع، سنسور اکسیژن، کاسه‌نمد، روانکارها و روغن‌موتور، محصولات محافظت خودرو و... وجود دارد. درواقع، سبد محصولات گسترده‌ای داریم و هرسال نیز در پی افزایش و توسعه آن هستیم. البته قطعات دیگری که نام بردم، تنها مربوط به شرکت «توسعه تجارت پویا» است.

 موانع واردات مواد اولیه و نوسان نرخ ارز تا چه اندازه شما را با مشکل مواجه کرده است؟
در بحث تولید مشکلات فراوانی وجود دارد که از مهم‌ترین‌های آن می‌توان به مشکل تامین مواد اولیه هم از داخل – به‌عنوان مثال پتروشیمی‌ها - و هم از طریق واردات اشاره کرد. مشکل بزرگ دیگری که وجود دارد، عدم تخصیص ارز مناسب به تولیدکنندگان و مشکل انتقال آن است. حتی ما بارها اعلام کردیم برای ادامه فعالیت تولید و جلوگیری از اتلاف‌وقت و غیرفعال شدن خط تولید، اجازه انتقال ارز به شیوه آزاد طبق روال گذشته برای شرکت ما صادر شود. هرچند در بسیاری از موارد مسئولان ذیربط کمک‌هایی کرده‌اند اما بسیاری از تولیدکنندگان مانند ما با این مشکلات همچنان دست‌به‌گریبان هستند.

 فرایند طراحی و تولید تسمه چگونه است؟
تولید تسمه بخش‌های فراوانی دارد که به اختصار بدین شرح است. بخش اول ترکیب مواد اولیه است که هر شرکت فرمول‎هایی مختص خود برای محصولات مختلف دارد. پس از این مرحله، لایه‌های نخ و پارچه با شیوه‌های خاصی توسط ماشین‎آلات پیشرفته روی مواد اولیه چیدمان می‎شوند. پس از آن نوبت به مرحله چیدمان تسمه‎های خام در قالب‎ها می‎رسد. درنهایت مرحله پخت تسمه است که مرحله پایانی بوده و تسمه شکل نهایی را به خود می‌گیرد. تا قبل از حالت پخت هرگونه تغییری را می‌توان روی تسمه انجام داد اما پس از آن امکان  تغییر  روی آن وجود ندارد. البته شیوه تولید تسمه‎های خاص و خودرویی کمی متفاوت است.

 عمر مفید تسمه خودرو چقدر است و چه عواملی در کاهش و افزایش آن دخیل هستند؟
عوامل مختلفی در عمر این قطعه دخیل هستند. نخست؛ کیفیت تسمه، دوم؛ مکانیک و تعویض‎کار تسمه‎های خودرویی که باید از تخصص کافی در این مورد برخوردار باشند. سوم؛ قطعات در گردش و در ارتباط با تسمه مانند بلبرینگ‎ها و هرزگردها که همگی باید سالم و بدون‌نقص کار کنند، چهارم؛ شیوه رانندگی و حرکاتی همچون تیک‎آف، معکوس کشیدن‎های غیراصولی، روشن‎کردن خودرو با استفاده از حرکت‎دادن و در دنده قرار دادن آن که همگی باعث کاهش عمر تسمه می‎شود و پنجم؛ عدم محافظت صحیح از این قطعه به‌عنوان‌مثال روغنی‎شدن تسمه باعث کاهش عمر آن می‎شود. اگر هر یک از این موارد از کیفیت، نوع و عملکرد خوبی برخوردار نباشند، عمر تسمه را کاهش می‎دهند. به‌عنوان‌مثال اگر یک تسمه قرار باشد 80هزار کیلومتر کار کند، عمر کاری آن نصف خواهد شد. درصورتی‎که عملکرد قطعات استاندارد و بدون نقص باشد، تسمه‌ای مانند تسمه‎تایم یا دینام در شهرهای پرترافیک مانند تهران 60 تا 80 هزار کیلومتر باید کار کند. اما در شهرهایی که ترافیک چندانی ندارند، عمر این قطعه بیشتر است. دلیل این عامل نیز کارکرد درجای تسمه در ترافیک و استهلاک آن است. به این دلیل نمی‌توان به کیلومتر کارکرد خودرو اکتفا کرد.

 علت ایجاد سروصدای اضافی هنگام روشن‎کردن سیستم کولر خودرو چیست؟ چرا در زمان نصب برخی تسمه‌ها، اگر فشار مضاعفی به خودرو وارد شود، صدای آن افزایش می‌یابد؟
باید گفت تولید صدا تنها مربوط به تسمه نیست، بلکه اکثر مواقع به‌دلیل عملکرد پولی‌ها (قرقره‎های محرک موتور) این مشکل ایجاد می‌شود. زمانی که دنده‎معکوس غیرعادی به خودرو وارد می‌کنید، شوک شدید و ناگهانی به سیستم انتقال قدرت و مجموعه آن وارد می‌شود. بر این اساس، زمانی که قطعات مانند تسمه، بلبرینگ، تسمه‎سفت‎کن و پولی‌ها پایین و از نوع بی‎کیفیت باشد، هنگام واردشدن شوک ناگهانی توان تحمل تنش را نخواهند داشت و این امر  سبب خارج‎شدن قطعات از حالت استاندارد خود می‌شود. مجموعه این عوامل صدای اضافی در خودرو تولید می‌کنند. همان‎طور که می‌دانید در زمان نصب تسمه، تمام قطعات ازجمله تسمه باید در راستای هم باشند. در سایر کشورها، در زمان تعویض و نصب تسمه‌ای مانند تایم، از دستگاه لیزر استفاده می‌شود که هم‎راستا بودن قطعات و خود تسمه را بررسی می‎کند. اما در کشور ما این مورد وجود ندارد و عدم نگهداری و تعویض صحیح سبب ایجاد مشکلات این‎چنینی می‌شود.

 اگر برای خرید یک تسمه به بازار مراجعه کنید، برخی محصولات را می‌بینید که کناره‌های آن دچار نخ‌زدگی شده است. علت چیست؟
این نخ‌زدگی بیانگر کیفیت نامناسب آن تسمه است. مراحل تولید تسمه (تایم و شیاری) به این شکل است که تسمه از داخل محیط یک استوانه به‎صورت برش‎خورده تولید می‌شود. دستگاهی که این برش را ایجاد کرده و موادی که در استوانه (اسلیو) به کار رفته است، اگر استاندارد لازم را نداشته باشند، حالتی را که شما بیان کردید، ایجاد می‌کنند. ولی این مورد به‎ندرت دیده می‎شود.

 آیا خشکی یا نرمی تسمه ارتباطی با کیفیت آن دارد؟
خشکی یا نرمی بالای تسمه، الزاما ارتباطی به کیفیت آن ندارد. تکنولوژی تولید تسمه در هر شرکتی تا حدودی متفاوت است. بنابراین این موارد معیار مناسبی برای سنجش کیفیت تسمه نیست.

 چرا در فصل تابستان عمر تسمه کاهش می‌یابد؟ البته این مشکل در برخی تسمه‌های چینی دیده می‌شود.
متاسفانه برخی تسمه‌های چینی بی‌کیفیت وارد بازار کشور می‌شوند و این موضوع ارتباط چندانی به فصل گرما یا سرما ندارد. کاهش عمر تسمه‌های کولر در فصل تابستان به‌دلیل افزایش گردش و وارد شدن فشار مضاعف به آن است. زیرا در این فصل به‌دلیل استفاده از سیستم تهویه مطبوع و کولر، تسمه‌های کولری شروع به کار می‎کنند و بدیهی است که تسمه‎های بی‎کیفیت پاره می‎شوند. بنابراین عمر این قطعه را نباید براساس زمان تعیین کرد، بلکه باید برپایه کارکرد محاسبه شود. هرچند کیلومتر نیز معیار مناسب سنجش عمر مفید نیست، زیرا در ترافیک که موتور روشن است، کیلومتر افزایش نمی‌یابد.

 عمده تسمه‌های موجود در بازار، وارداتی هستند یا تولیدی؟
بیشتر تسمه‌های خودرو موجود در بازار، وارداتی هستند. تولیدات شرکت ما در بخش خودرویی بسیار محدود است. به‎رغم دستیابی ما به تکنولوژی تسمه‌های تایم و شیاری خودرو، در بخش تولید به علت عدم توانایی واردات مواد اولیه این نوع تسمه به میزان کافی تولید انبوه نمی‎شود. اما در صورت حل مشکل مواد، قادر به تامین نیاز کشور هستیم. البته برخی اقدام به واردات تسمه تحت عنوان نیمه‎ساخته از کشورهای دیگر که غالبا چین است، می‎کنند و تنها عملیات برش و مارک‎زنی آن را در ایران انجام می‎دهند و پس از آن تحت نام برندهای معروف خارجی به فروش می‎رسانند. 

 در کشور توانایی تولید چه نوع تسمه‌هایی برای خودرو وجود دارد؟ آیا تولید تسمه برای خودروهای وارداتی نیز امکان‌پذیر است؟
شرکت ما درحال‎حاضر توانایی تولید انواع تسمه موجود در خودرو را دارد. در صورت تامین مواد اولیه انواع محصولات را می‎توانیم با تیراژهای مورد نیاز کشور براساس زیرساخت و توانایی‌مان تولید کنیم.

 ارزیابی شما از بازار لوازم یدکی امسال چیست؟
در میان قطعاتی که در بازار وجود دارند، ورود اجناس تقلبی نیز افزایش یافته است. عامل اصلی این اتفاق، نرخ ارز و افزایش قیمت کالاهاست. قیمت قطعات اصلی و فابریک نیز افزایش چشمگیری یافته اما در مقابل قطعات بی‌کیفیت و تقلبی قیمت بسیار پایین‎تری دارند. این عامل سبب شده است حاشیه سود قیمت قطعات تقلبی بالا باشد و تمایل افراد سودجو به عرضه آن در بازار بیشتر شود. متاسفانه برای مقابله با کالاهای تقلبی ضعیف عمل کرده‌ایم. البته در سال جدید، من و همکارانم در اتحادیه فروشندگان قطعات خودرو و ماشین‌آلات تهران تدابیر خوبی اندیشیدیم و با هماهنگی دستگاه‎های ذیربط تا حد امکان جلو فروش کالاهای تقلبی گرفته خواهد شد.

 آیا قاچاق تسمه نیز در بازار وجود دارد؟
در شرایط فعلی باتوجه به تدابیر دولت، قاچاق کاهش چشمگیری داشته است و گمان نمی‌کنم کسی بتواند به‌راحتی قاچاق انجام دهد. تدابیر دولت در این زمینه بسیار به سلامت بازار و صنف کمک کرده است.

 برای کنترل قیمت تسمه در بازار اقداماتی را انجام داده‌اید؟
از آن‌جایی که تسمه‌های وارداتی وابستگی شدیدی به نرخ ارز دارند، نمی‌توان کنترلی روی آن انجام داد. اما تا جایی که بتوانیم از افزایش قیمت تسمه‎های تولیدی براساس فاکتورهای تعیین‎کننده قیمت جلوگیری می‎کنیم، ولی قیمت نهایی محصول تولیدی به عوامل متعددی مانند نیروی‌کار، مواد اولیه، انرژی و... بستگی دارد که همگی روبه‎افزایش هستند. سیر صعودی این عوامل سبب افزایش قیمت تمام‎شده محصول می‎شود.