کارتابل وزارت صمت در چند سال گذشته شامل وعده‌های عملیاتی نشده است و به عقیده کارشناسان برخی از این وعده‌ها چند وزیر و سرپرست این وزارتخانه را از کرسی صدارت خلع کرد. هرچند کارنامه آقای علی‌آبادی نشان می‌داد می‌تواند به این وعده‌ها جامه‌عمل بپوشاند اما با گذشت نزدیک به یک‌سال از اخذ رأی اعتماد ایشان از مجلس ولی همچنان وعده‌های دفتر وزیر همان وعده‌های زمان فاطمی‌امین و چه بسا چند وزیر پیش‌تر است. فعالان بازار در گلایه از عملکرد وزارت صمت می‌گویند ممنوعیت واردات خودرو که از زمان شریعتمداری کلید خورد با گذشت بیش‌از شش سال همچنان ادامه دارد.گره‌ای که به‌تنهایی توانسته است نرخ تورم در این حوزه را چندصد درصد افزایشی کند. ازسوی‌دیگر عدم تحقق برنامه تولید خودروسازان نیز باعث شده است عرضه از تقاضا همچنان جابماند که این جاماندگی با صعودی شدن قیمت محصولات خود را در رکود بازار خودرو نشان داده است. رکودی که از سال گذشته در بازار خودرو دیده می‌شود و به نظر نمی‌رسد به سادگی از بازار خودرو برود.
موسی ترابی، فعال و کارشناس صنعت خودرو با اشاره به مشکلات این حوزه و تحمیل تصمیم‌های سیاسی به بنگاه‌های خودروسازی به «دنیای‌خودرو» گفت: «صنعت خودرو از چند سال گذشته در بخش‌های گوناگون در وضعیت بحرانی قرار گرفته و متاسفانه مصرف‌کنندگان به‌دلایل متعدد که مهم‌ترین آن، کاهش قدرت خرید و بی‌ثباتی اقتصاد است، صرفا برای به‌دست آوردن رانت پنهان در محصولات خودروسازان و بدون توجه به کیفیت از خریدهای خود راضی هستند.»
وی در ادامه افزود: «مهم‌ترین دلیل حضور واسطه‌ها در بازار خودرو، عرضه کم و نوسانات ناگهانی قیمت در کنار فروش سامانه‌ای و نامشخص خودرو است که به‌شدت بر تصمیمات متقاضیان بازارخودرو تاثیر گذاشته؛ یعنی خریدار به‌جای توجه به کیفیت، طراحی و رعایت استانداردهای خودرویی به ناچار برای حفظ ارزش سرمایه‌های خود به خرید محصولات داخلی‌سازان، رضایت داده است.»
آیا طراحی پلت‌فرم مشترک برای خودروسازان بزرگ کشور می‌تواند موجب کاهش قیمت تمام‌شده و افزایش ایمنی محصولات شود؟
طراحی پلت‌فرم مشترک بسیاری از هزینه‌های تولید را با افزایش تیراژ پوشش خواهد داد و طبیعتا هرقدر پلت‌فرم تولید یک خودرو جدیدتر و براساس دانش روز طراحی شده باشد، مولفه‌های ایمنی در آن بیشتر لحاظ می‌شود و بر همین اساس، طراحی خودروها هم جدیدتر خواهد بود. بخشی از طراحی خودرو به ایمنی عابر پیاده معطوف است و بخش دیگر آن به تست‌هایی که روی آن انجام می‌شود. وقتی پلت‌فرم جدید باشد طبیعتا خودرو ایمن‌تر است. اینکه خودروسازان داخلی بتوانند استانداردهای روز را پاس کنند؛ یعنی خودرویی که تولید می‌کنند، امن‌تر خواهد بود.
برخی کارشناسان معتقدند هزینه طراحی یک پلت‌فرم مشترک از توان خودروسازان داخلی خارج است، به نظر شما آیا تولید پلت‌فرم مشترک سهم خودروسازان داخلی در بازار خودرو کشور را دستخوش تغییرات خواهد کرد؟
متاسفانه بیشتر افرادی که در این خصوص ابراز نظر می‌کنند در این زمینه تخصص لازم را ندارند. البته متقاضیان خرید خودرو نیاز به آشنایی با پلت‌فرم خودرو ندارند. زیرا آنچه مشتری می‌خواهد ظاهر زیبا، نرخ منطقی و کیفیت خوب است. حال اگر خودروساز این‌ها را در قالب خودرویی با پلت‌فرمی قدیمی هم ارائه دهد، چندان مشکلی ندارد. طراحی زیبا، نرخ رقابتی و کیفیت و خدمات خوب، سه ضلع اصلی در طراحی خودرو هستند که اگر رعایت شوند، با اغماض می‌توان گفت پلت‌فرم چندان مهم نیست. اما اینکه گفته می‌شود بسیاری از افراد دغدغه قدیمی بودن پلت‌فرم برخی محصولات داخلی را دارند، چندان در بازار این خودروها تاثیر نداشته است. اگر خودروساز با پلت‌فرم قدیمی بتواند خودرو خوب با نرخ و کیفیت مناسب طراحی و تولید کند، قطعا تقاضا برای آن محصولات وجود خواهد داشت. در مقابل پلت‌فرم جدید ایمنی بالاتر و به‌روزتر و آلایندگی کمتری دارد که البته مصرف‌کنندگان چندان با این بخش آشنایی ندارند و وظیفه کارشناسان خودروسازی است که بدان بپردازند.
همان‌طور که پیش‌تر هم مطرح شد متقاضیان خرید خودرو به‌دلیل حفظ ارزش سرمایه‌های خود در صف خرید محصولات خودروسازان ایستاده‌اند، به‌نظر شما آزادسازی واردات خودرو و ایجاد فضای رقابتی برای سهم خودروسازان داخلی در بازار تهدید محسوب خواهد شد؟
وعده‌های غیراجرایی در وزارت صمت بازار خودرو را با شرایط امروزه مواجه کرده است، به نظر من اگر این چالش‌ها در این حوزه تدوام پیدا کند به‌رغم میل نمایندگان مجلس آقای علی‌آبادی نیز به سرنوشت وزرای پیشین صمت دچار خواهد شد. البته درخصوص سهم بازار خودروسازان من معتقدم از آنجاکه در بازار خودرو تقاضای سرکوب‌شده به‌دلیل ممنوعیت واردات خودرو وجود دارد، با عرضه واقعی محصولات خودروسازان معتبر جهانی صف فروش محصولات داخلی شکسته خواهد شد.
هرچند تا زمانی که بازار به شیوه فعلی مدیریت شود و انحصاری باشد، تغییراتی که خودروساز در خودرو ایجاد می‌کند، بیشتر باب میل و سلیقه مسئولان است پس طبیعتا مقوله ایمنی جایگاه بالایی در این بازار و صنعت نخواهد داشت. زمانی مقوله ایمنی اهمیت می‌یابد که بازار رقابتی باشد و خودروسازان در رقابت با هم و با خودروسازان کشورهای دیگر تلاش می‌کنند در تولید خودرو، طراحی پلت‌فرم و کیفیت و... قوی ظاهر شوند.
این همان چیزی است که متاسفانه در صنعت خودرو کشور به‌دلایل گوناگون و مهم‌تر از همه تحریم‌ها، امکان آن را نداریم. در کنار این موضوع، اتفاقاتی است که هرسال به‌خصوص در نوروز به‌چشم می‌آید که همان موضوع تصادفات شهری است که نشان می‌دهد ایمنی و کیفیت خودروها چندان بالا نیست، این مهم بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند .
به نظر شما دلایل بی‌اعتمادی مردم نسبت به محصولات خودروسازان داخلی چیست؟
قطعات موردنیاز خودروها باتوجه به شدت تحریم‌ها از سطح کیفی سابق خارج شده‌اند که البته این افت کیفیت از نظر متقاضیان پنهان نیست. وقتی خودروساز به‌دلیل تحریم‌ها نتواند ورق استاندارد برای بدنه خودرو وارد کند، مجبور است محصولات بی‌کیفیت و در دسترس را جایگزین کند بنابراین طبیعی است که نمی‌تواند خودرو ایمن و باکیفیتی تولید و به بازار عرضه کند.
از نظر برخی کارشناسان وعده‌های وزیر صمت در شرایط کنونی قابلیت اجرایی ندارند، نظر شما در این خصوص چیست؟
راهی که وزیر صمت امروز پیش رو دارد، همان مسیری است که از زمان آقای نعمت‌زاده آغاز شده که البته چند وزیر را هم به پای استیضاح کشاند. باید بپذیریم تا زمانی که در صنعت خودرو تصمیمات از منظر سیاسی اتخاذ می‌شوند و سلیقه مدیران و مسئولان تعیین‌کننده برنامه‌های این صنعت است، شاهد تغییر و تحولات چندانی در این صنعت نخواهیم بود. پس تا زمانی که تعاملات سیاسی و تجاری ما درست، اصولی و منطقی نباشند، مشکلات صنعت و بازار خودرو همچنان باقی خواهند ماند و چه بسا عمیق‌تر هم شوند. صنعت خودرو یک الگوبرداری و کپی ناقص است یعنی حتی در اجرای این روند هم خوب عمل نکرده‌ایم. ازسوی‌دیگر موضوع انحصار در وضعیت کنونی این صنعت بسیار تعیین‌کننده است. بنابراین اگر فضای رقابتی ایجاد کنیم و براساس علم اقتصاد و دانش روز حرکت کنیم، شاید بتوان به رهایی صنعت خودرو از مشکلات کنونی امیدوار بود.
