ورود اتوبوس‌های الکتریکی به ناوگان حمل‌ونقل شهرهای مختلف در کشور، گرچه امروز آب و رنگ تازه‌ای به خود گرفته و در میان مردم و مسئولان جایگاهی پرزرق و برق دارد، اما به نظر می‌رسد هنوز فضا و زیرساخت‌های داخلی برای به‌کارگیری این خودروها فراهم نیست و موانع بسیاری بر سر راه تولید داخل این خودروها وجود دارد. این در حالی است که سال گذشته اعلام شد خط تولید این خودروها با ظرفیت 4هزار دستگاه در سال راه‌اندازی شده، اما حالا سرپرست معاونت حمل‌ونقل وزارت صمت اعلام کرده است که در کشور صرفا ظرفیت تولید سالانه یک‌هزار دستگاه از این خودروها وجود دارد که آن هم در گرو سفارش‌گذاری داخلی‌هاست. از سوی دیگر، موانعی همچون تولید باتری و برخی دیگر از قطعات در مسیر داخلی‌سازی این خودروها وجود دارد که در صورت عدم توسعه، تولید این خودروها را در حد مونتاژ نگه خواهد داشت.
توان تولید یک هزار اتوبوس برقی در کشور به شرط سفارش‌گذاری
سرپرست معاونت حمل‌ونقل وزارت صمت اعلام کرد که «ظرفیت و توان تولید سالانه هزار دستگاه اتوبوس برقی در کشور ایجاد شده، اما تولید آن نیازمند سفارش‌گذاری توسط شرکت‌های حمل‌ونقل است.»
احمد آقایی در این خصوص اظهار کرد: «برخی شرکت‌های داخلی از توانمندی تولید اتوبوس برقی به‌صورت مونتاژی برخوردارند.»
سرپرست معاونت حمل‌ونقل وزارت صمت با بیان این‌که چند شرکت خودروساز داخلی به موضوع تولید اتوبوس‌های برقی ورود کرده و نمونه‌هایی را ساخته‌اند، تاکید کرد: «تولید اتوبوس برقی به‌دلیل شرایط قیمت باید براساس سفارش‌گذاری انجام شود، بنابراین خودروساز باید سفارش را دریافت کرده و سپس نسبت‌به تولید براساس برنامه سالانه اقدام کند.»
این‌که تولید و افزایش تیراژ اتوبوس‌های برقی هم در گرو سفارش‌گذاری شهرداری‌ها باشد، می‌تواند وضعیت صنعت نوپای اتوبوس‌های برقی را هم به سرنوشت دیزلی‌ها دچار کند؛ دیزلی‌ها هم در سال‌های گذشته به دلیل کوتاهی در سفارش‌گذاری و تخصیص بودجه، با کاهش سرعت در داخلی‌سازی و افت شدید تولید مواجه شدند.
تخصیص ارز الکتروباس‌های داخلی به شرط به سفارش‌گذاری
موضوع دیگری که در سال‌های اخیر تولید خودروهای تجاری در تمام بخش‌ها را تحت‌شعاع قرار داده، تخصیص ارز به این صنعت است. از آن‌جا که در سال‌های اخیر ارز در کشور به صورت چندنرخی عرضه شده است، دریافت ارزهای دولتی می‌تواند تاثیر بسزایی در مسیر تولید خودروها داشته باشد.
گرچه سرپرست معاونت حمل‌ونقل وزارت صمت اظهار کرده است که «اگر سفارش‌گذاری برای تولید اتوبوس‌های برقی توسط شرکت‌های حمل‌ونقل انجام شود، بلافاصله وزارت صمت نسبت به موضوع تامین و تخصیص ارز اقدام می‌کند.»
اما با نگاهی به مشکلاتی که در روند تولید اتوبوس‌های دیزل در این سال‌ها وجود داشته است، نمی‌توان چندان امیدوار بود ارز به‌راحتی به تولید الکتروباس‌ها تخصیص یابد.
باتری اتوبوس‌های الکتریکی در داخل تولید می‌شوند؟
امکان تولید داخل اتوبوس‌های برقی و خروج از مونتاژکاری، موضوعی است که تولیدکنندگان این بخش را از مونتاژکاری خارج کرده و آینده‌ای متفاوت از دیزلی‌ها برای آن‌ها رقم بزند. این در حالی است که گفته می‌شود تولید خودروهای برقی پیچیدگی کمتری نسبت به مدل‌های فسیلی دارد.
در همین راستا احمد آقایی اظهار کرده است: «تکنولوژی و فناوری اصلی خودروهای برقی اعم از (اتوبوس و تاکسی) باتری آن است و می‌توان در ابتدای مسیر تولید خودرو برقی، باتری این خودروها را از طریق واردات تامین کرد تا به مرور شرکت‌های دانش‌بنیان درباره تولید باتری خودروهای برقی ورود کنند.»
وی همچنین عنوان کرد: «البته درحال‌حاضر یکی-دو شرکت داخلی به موضوع تولید ورود کرده و روی سل و پکینگ باتری خودروهای برقی کار کرده‌اند تا این‌که با افزایش سطح بتوانیم گلوگاه تولید این خودروها را نیز برطرف کنیم.»
3 هزار دستگاه اختلاف در توان تولید داخل الکتروباس‌ها، به واردات می‌رسد؟
در حالی سرپرست معاونت حمل‌ونقل وزارت صمت توان تولید اتوبوس‌های الکتریکی در کشور را سالانه یک هزار دستگاه عنوان کرده است که آذر ماه سال گذشته طی مراسمی، نخستین خط تولید انبوه اتوبوس تمام برقی در کشور با ظرفیت تولید سالانه 4هزار دستگاه در ایران‌خودرودیزل افتتاح شد.
راه‌اندازی این خط در شرایطی صورت گرفت که بیش از دو سال از ورود نخستین نمونه اتوبوس برقی به کشور می‌گذشت. گرچه امروز بحث استفاده از اتوبوس‌های برقی در کشور به‌شدت رونق گرفته و می‌توان گفت شهرداری‌های مختلف با حمایت دولت و وزارت صمت به دنبال خرید این خودروها هستند، اما آن قدر جنبه وارداتی این اتوبوس‌ها بالاست که کمتر خودروسازان برنامه ای برای تولید داخل و افزایش سطح داخلی‌سازی نمونه‌های مونتاژی درنظر گرفته‌اند.
شاید این تفاوت آمار در ظرفیت اسمی و واقعی تولید اتوبوس‌های الکتریکی را بتوان نوعی حمایت از واردات این خودروها در نظر گرفت. به نظر می‌رسد آن‌طور که باید از تولید داخل حمایت نمی‌شود و کفه ترازو همچنان به نفع واردات سنگین‌تر است.
