یکی از مسائل اساسی که در این روزها ذهن بسیاری از فعالان صنعت خودرو را به خود مشغول کرده، مساله خصوصی‌سازی ایران‌خودرو و سایپاست. این مقوله که مدت‌هاست بحث‌های فراوانی را به دنبال داشته، همچنان در کانون توجه قرار دارد.
علیرضا قربانی‌نژاد، فعال و کارشناس حوزه خودرو در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با روزنامه «دنیای‌خودرو» بر این نکته تاکید کرد که فرآیند خصوصی‌سازی نه‌تنها می‌تواند چالش‌های رقابتی صنعت خودرو را کاهش دهد، بلکه ممکن است موجب بهبود کیفیت و کاهش مشکلات مالی فعلی نیز بشود.
وی همچنین به تحلیل وضعیت کنونی و آینده صنعت خودرو ایران پرداخت و با اشاره به چالش‌های اقتصادی، کاهش منابع ارزی و بحران‌های مالی که بر وضعیت خودروسازان داخلی تاثیر گذاشته، بر لزوم تغییرات اساسی در سیاست‌های تولید و واردات تاکید کرد.
قربانی‌نژاد تصریح کرد که بدون اعمال تغییرات جدی در ساختار صنعت و توجه به نیاز بازارهای جهانی، ایران نمی‌تواند جایگاه خود را در رقابت‌های جهانی حفظ کند. او همچنین از ضرورت توجه به فناوری‌های نوین و خودروهای سبز صحبت کرد و آن را به‌عنوان یک فرصت طلایی برای خودروسازی داخلی برشمرد.
با توجه به کاهش درآمدهای نفتی و محدود شدن دسترسی به ارز، آیا صنعت خودرو ایران قادر به تامین قطعات و مواد اولیه مورد نیاز خود خواهد بود؟
کاهش درآمدهای نفتی و محدود شدن دسترسی به ارز، تاثیرات عمیق و گسترده‌ای بر صنعت خودرو ایران داشته و تامین قطعات و مواد اولیه را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. این صنعت به‌طور گسترده‌ای برای تولید خودروهای خود به واردات قطعات و مواد اولیه از کشورهای دیگر وابسته است.
با کاهش درآمدهای نفتی، منابع مالی کشور محدود می‌شود و این موضوع به‌ویژه بر توانایی ایران در تامین ارز مورد نیاز برای واردات تاثیر می‌گذارد. در این شرایط، خودروسازان داخلی ممکن است مجبور شوند به تامین قطعات از کشورهای دیگر روی بیاورند، اما این امر با مشکلاتی همراه است.
به‌عنوان‌مثال، محدودیت‌های ارزی می‌تواند باعث شود که خودروسازان نتوانند به‌راحتی و به‌موقع قطعات مورد نیاز خود را تامین کنند. این موضوع نه‌تنها به تاخیر در تولید خودرو منجر می‌شود، بلکه می‌تواند کیفیت محصولات نهایی را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد. علاوه بر این، خودروسازان ممکن است برای تامین قطعات به سمت تامین‌کنندگان کم‌کیفیت‌تر یا با قیمت‌های بالاتر روی آورند.
این وضعیت می‌تواند به افزایش هزینه‌های تولید و در نتیجه افزایش قیمت نهایی خودروها منجر شود که در نهایت بر رضایت مشتریان تاثیر منفی می‌گذارد.
همچنین، وابستگی به واردات می‌تواند به عدم ثبات در زنجیره تامین منجر شود، به‌خصوص در شرایطی که تحریم‌ها شدت یابد یا بحران‌های بین‌المللی دیگری پیش بیاید. به این ترتیب، صنعت خودرو ایران با چالش‌های جدی مواجه است که نیازمند راهکارهای موثر و استراتژیک برای مدیریت این بحران‌ها و افزایش خودکفایی در تامین قطعات و مواد اولیه است. در نهایت، برای بهبود وضعیت، لازم است که سیاستگزاران و مدیران این صنعت به دنبال راهکارهایی باشند که به کاهش وابستگی به واردات و افزایش کیفیت و رقابت‌پذیری محصولات کمک کند.
در صورت تشدید مشکلاتی همچون کمبود نقدینگی و محدودیت‌های ارزی، چه سناریوهایی برای تامین مالی این صنعت مطرح است؟ آیا امکان سرمایه‌گذاری خارجی مثلا از جانب چینی‌ها وجود دارد؟
خودروسازان داخلی ممکن است به همکاری با سرمایه‌گذاران خارجی نیاز داشته باشند، اما تحریم‌های بین‌المللی و عدم اعتماد به بازار ایران می‌تواند مانع از جذب این سرمایه‌گذاری‌ها شود. چینی‌ها هم معمولا در جایی که سهامدار نباشند، سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. اگر هم بخواهیم آن‌ها را با واگذاری سهام خودروسازی‌ها تشویق به سرمایه‌گذاری کنیم، باید به اندازه سهمشان به آن‌ها اختیارات مدیریتی بدهیم که آن هم ملاحظات خود را خواهد داشت.
در چنین شرایطی، دولت برنامه دارد تا با واگذاری مدیریت خودروسازی‌های بزرگ به بخش غیردولتی و جذب سرمایه‌های خصوصی، مشکل تامین مالی آن‌ها را از طریق سرمایه‌گذاری‌های داخلی حل کند.
حضور بخش خصوصی در صنعت خودرو همچنین می‌تواند به بهبود بهره‌وری در فرآیندهای تولید، کاهش هزینه‌ها، بهینه‌سازی زنجیره تامین و استفاده بهینه از منابع بینجامد. این نکته را هم باید در نظر داشته باشیم که حتی در صورت رفع تحریم‌ها، برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، ایجاد زیرساخت‌های لازم و شرایط مناسب ضروری است. در این راستا، بهبود قوانین و مقررات و ایجاد محیط کسب‌وکار مطلوب می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران بین‌المللی کمک کند. به‌طور کلی، برای موفقیت در تامین مالی صنعت خودرو، نیاز به یک رویکرد جامع و استراتژیک است که شامل همکاری‌های بین‌المللی، حمایت‌های دولتی و بهبود بهره‌وری باشد.
در شرایطی که منابع مالی دولت محدود است، آیا منطقی است که همچنان سیاست حمایت از خودروسازان داخلی با تسهیلات و وام‌های دولتی ادامه پیدا کند؟
نفس حمایت‌های تسهیلاتی دولت از صنعت خودرو، صحیح است، اما باید به‌طور موثر و هدفمند انجام شود. این حمایت‌ها باید مشروط به بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت تولید باشد تا از ائتلاف منابع جلوگیری شود. درصورتی‌که این حمایت‌ها صرفا در جهت حفظ بازار انحصاری برای خودروسازان داخلی باشد و آن‌ها نیز تعهد متقابلی برای تعالی کمی و کیفی تولید و تنوع‌بخشی به سبد محصولات خود نداشته باشند، این سیاست‌ها نتیجه معکوس خواهند داشت و ممکن است منجر به نارضایتی مصرف‌کنندگان و افزایش مشکلات اقتصادی شوند. بنابراین، حمایت از خودروسازان داخلی باید با یک رویکرد مدبرانه و به‌منظور ارتقای رقابت‌پذیری و کیفیت محصولات انجام شود.
با توجه به اینکه کاهش درآمدهای نفتی می‌تواند منجر به افزایش نرخ ارز شود، آیا خودروسازان داخلی استراتژی مشخصی برای کنترل هزینه‌های تولید دارند؟
کاهش درآمدهای نفتی و افزایش نرخ ارز به‌طور مستقیم بر هزینه‌های تولید خودروهای داخلی تاثیر می‌گذارد. در این شرایط، خودروسازان داخلی به‌دنبال استراتژی‌هایی برای مدیریت این هزینه‌ها خواهند بود.
یکی از مهم‌ترین استراتژی‌ها می‌تواند به‌کارگیری فناوری‌های نوین و بهبود بهره‌وری تولید باشد تا هزینه‌های اضافی کاهش یابد. همچنین، استفاده از تامین‌کنندگان داخلی برای تامین قطعات و مواد اولیه می‌تواند وابستگی به واردات و نوسانات ارزی را کاهش دهد.
در این راستا، تقویت زنجیره تامین داخلی و سرمایه‌گذاری در تولید قطعات با کیفیت بالا می‌تواند به‌طور چشمگیری بر کاهش هزینه‌ها مؤثر باشد. از سوی دیگر، خودروسازان داخلی می‌توانند از روش‌هایی مانند تعدیل تولید یا تغییر در ترکیب تولید خودروها برای بهینه‌سازی هزینه‌ها استفاده کنند.
در نهایت، برای موفقیت در این زمینه، نیاز به یک برنامه‌ریزی بلندمدت و همکاری نزدیک میان دولت، خودروسازان و تامین‌کنندگان وجود دارد.
برخی تحلیلگران معتقدند که بحران ارزی باعث افت کیفیت تولید خودروهای داخلی شده است. آیا این تحلیل درست است؟ در صورت صحت، چه راهکاری برای جلوگیری از افت کیفیت پیشنهاد می‌کنید؟
بحران ارزی به‌طور قطع می‌تواند بر کیفیت تولید خودروهای داخلی تاثیرگذار باشد. نوسانات ارزی و محدودیت‌های مالی، خودروسازان را مجبور به استفاده از قطعات ارزان‌تر و با کیفیت پایین‌تر می‌کند که در نهایت به کاهش کیفیت خودروها منجر می‌شود. علاوه بر این، در شرایط بحرانی، خودروسازان ممکن است برای کاهش هزینه‌ها به روش‌هایی مانند کاهش استانداردهای تولید و نظارت کیفی کمتر
روی آورند.
برای جلوگیری از افت کیفیت، یکی از راهکارهای اصلی می‌تواند تمرکز بر تحقیق‌وتوسعه برای تولید قطعات داخلی با کیفیت بالا باشد، البته این موضوع نیز خود مستلزم تامین نقدینگی ارزی و ریالی برای سرمایه‌گذاری در این بخش است.
علاوه بر این، ایجاد سازوکارهای نظارتی قوی برای تضمین کیفیت محصولات و همکاری بیشتر با تامین‌کنندگان معتبر داخلی می‌تواند به بهبود کیفیت کمک کند. در نهایت، خودروسازان باید به‌دنبال ارتقای مهارت‌های فنی و افزایش بهره‌وری در فرایند تولید خود باشند تا بتوانند کیفیت محصولات خود را حفظ کنند و درعین‌حال هزینه‌ها را کاهش دهند.
