ایران‌خودرو دیزل به‌عنوان یکی از پیشگامان تولید خودروهای تجاری در خاورمیانه که بیش از 6 دهه سابقه داشته، نقشی بی‌بدیل در صنعت حمل‌ونقل ایران ایفا کرده است. این شرکت که زمانی با نام گروه صنعتی خاور شناخته می‌شد، با تولید کامیون، اتوبوس، مینی‌بوس و ون، بخشی از نیازهای زیرساختی کشور را تامین کرده است. اما سال‌ها «مدیریت دولتی»، تحریم‌های بین‌المللی و چالش‌های اقتصادی، این غول صنعتی را با مشکلات متعددی از جمله کاهش تیراژ، زیان انباشته و رقابت با محصولات وارداتی مواجه کرد. ورود «بخش‌خصوصی» به ساختار سهام‌داری و مدیریت ایران‌خودرو دیزل، به‌عنوان بخشی از فرآیند «خصوصی‌سازی گروه صنعتی ایران‌خودرو»، نویدبخش تحولی بزرگ بوده است. بخش خصوصی با اتخاذ سیاست‌های نوآورانه و اقدامات مثبت، نه‌تنها این واحد صنعتی را از رکود خارج کرده، بلکه برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای افزایش سهم بازار خودروهای تجاری در پیش گرفته است.
هدف بخش‌خصوصی شکوفایی ایران‌خودرو دیزل
ایران‌خودرو دیزل در دهه‌های گذشته به‌دلیل مدیریت متمرکز دولتی و محدودیت‌های ناشی از جبر تحریم‌های ظالمانه، با چالش‌هایی مانند کاهش تولید، ناکارآمدی و عدم‌رقابت‌پذیری مواجه بود. ورود بخش‌خصوصی به‌عنوان سهام‌دار و تاثیرگذار در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک، نقطه عطفی در تاریخ این شرکت ایجاد کرده است. تیم مدیریت جدید گروه صنعتی ایران‌خودرو با تزریق سرمایه، بازنگری در فرآیندها و تمرکز بر نوآوری در تلاش است ایران‌خودرو دیزل را از حالت نیمه‌فعال به‌یک واحد تولیدی پویا تبدیل کند.
یکی از اقدامات کلیدی تیم مدیریت جدید گروه صنعتی ایران‌خودرو، «تأمین منابع مالی» برای تسویه بدهی‌ها و تقویت زنجیره‌تامین است. در سال‌های اخیر، ایران‌خودرو دیزل در تهیه قطعات از زنجیره تامین داخلی و خارجی با چالش‌هایی مواجه بود که تولید را مختل می‌کرد. بخش‌خصوصی با جذب سرمایه‌گذاران داخلی و مدیریت بهینه منابع، برنامه کاهش این چالش، تقویت نقدینگی لازم برای نوسازی خطوط تولید و افزایش تیراژ را در دستور کار دارد. هم‌زمان با این مساله، مدیریت جدید ایران‌خودرودیزل با استراتژی بخش‌خصوصی، برنامه‌ای جهت بازفعال‌سازی خطوط تولیدی غیرفعال یا کم‌بازده را تدوین کرده است.
سیاست‌های جدید استراتژیک ایران‌خودرو دیزل
بخش‌خصوصی نه‌تنها به‌احیای وضعیت موجود اکتفا نکرده، بلکه سیاست‌های بلندمدتی برای افزایش سهم بازار ایران‌خودرو دیزل در بخش خودروهای تجاری تدوین کرده است. این سیاست‌ها با هدف رقابت در بازار داخلی و بین‌المللی و غلبه بر چالش‌های موجود طراحی شده‌اند. تیم مدیریت جدید گروه صنعتی ایران‌خودرو با سرمایه‌گذاری در تبلیغات هدفمند و ارائه خدمات پس از فروش باکیفیت، اعتماد مشتریان به‌برند ایران‌خودرو دیزل را بازسازی کرد. این اقدام به‌ویژه در برابر رقبای خارجی و محصولات کارکرده وارداتی، جایگاه این شرکت را تقویت کرد.
تیم مدیریت جدید آبی‌پوشان جاده‌مخصوص با هدف کاهش تاثیر تحریم‌ها، برنامه‌ای جامع برای داخلی‌سازی قطعات کلیدی تدوین کرده است. همکاری با شرکت‌های زیرمجموعه مانند ایدم (تولید موتور) و چرخشگر (تولید گیربکس) تقویت شده و هدف‌گذاری برای داخلی‌سازی تعیین شده است؛ این سیاست نه‌تنها هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد، بلکه پایداری تولید را در برابر نوسانات ارزی تضمین می‌کند. باتوجه به این‌که حمل و نقل پاک در دستور کار سیاستگزاران این حوزه است، بخش خصوصی تولید اتوبوس‌های برقی و خودروهای تجاری با استاندارد یورو ۵ را در اولویت قرار داده است. براساس گزارشات منتشره اتوبوس برقی ایران‌خودرو دیزل که عرضه شده، نسبت به‌سایر رقبا عملکردی بهتر داشته است.
شنیده‌ها حاکی از آن است که تیم مدیریت جدید با هدف توسعه بازار، برنامه‌ای جدی برای صادرات تدوین کرده است. بازارهای هدف محصولات ایران‌خودرودیزل عمدتا کشورهای همسایه هستند. برای تحقق این هدف، استانداردهای بین‌المللی در تولید رعایت و مذاکراتی با شرکای خارجی آغاز شده است. تیم مدیریت جدید ایران خودرو دیزل با درک محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، به‌سمت همکاری با شرکت‌های آسیایی، به‌ویژه فوتون و دانگ‌فنگ، حرکت کرده است. این همکاری‌ها شامل انتقال فناوری و تولید مشترک محصولات است.
چالش‌هایی که بخش خصوصی آن را مدیریت کرد
با وجود اقدامات مثبت، بخش‌خصوصی با چالش‌های جدی مواجه است که مهم‌ترین آن‌ها، رقابت با خودروهای سنگین کارکرده وارداتی است. واردات خودروهای سنگین کارکرده، به‌ویژه از اروپا، به‌دلیل قیمت پایین‌تر (تا ۳۰ درصد کمتر از محصولات داخلی) تقاضا برای محصولات ایران‌خودرو دیزل را کاهش داده است. هرچند که خودروهای مذکور خدمات پس از فروش مطلوبی ندارند، اما ظاهرا مورد حمایت سیاستگزاران صنعتی نیز هستند.
از همین رو جهت رقابت، تیم جدید ایران‌خودرو دیزل با داخلی‌سازی و بهینه‌سازی تولید، قیمت محصولات رقابتی‌تر را دنبال، وام‌های کم‌بهره و طرح‌های لیزینگ را ارائه و جهت جلب اعتماد مشتریان شبکه خدمات پس از فروش را گسترش می‌دهد. هرچند ایران‌خودرو دیزل از زیرساخت‌های قوی برخوردار است، اما برخی تجهیزات قدیمی نیاز به‌نوسازی دارند. شنیده‌ها حاکی از سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در نوسازی خطوط تولید است. در این‌جا باید یادآور شد که حمایت دولت از تولیدات ایران‌خودرو دیزل نه تنها سبب تقویت این خودروساز بلکه منجر به‌کاهش مصرف‌گرایی و خروج ارز از کشور خواهد شد.
بزرگ‌ترین خط تولید اتوبوس در خاورمیانه
ایران‌خودرو دیزل با حمایت بخش‌خصوصی، از توانمندی‌های قابل‌توجهی برخوردار است که آن را به‌گزینه‌ای قدرتمند در بازار خودروهای تجاری تبدیل کرده است.این شرکت در حال حاضر بزرگ‌ترین خط تولید اتوبوس در خاورمیانه، ظرفیت تولید سالانه ۲۰ هزار دستگاه خودرو تجاری را دارد. سیاست‌های گذشته که در این واحد بزرگ خودروسازی اتخاذ می‌شد، در کنار دخالت دولت‌ها مانع از استفاده کامل ظرفیت‌ها شده است. تیم جدید ایران‌خودرو دیزل می‌تواند با بهره‌گیری از این ظرفیت‌های بالقوه سهم بازار این شرکت را افزایش دهد.
شبکه تامین و تنوع محصولات
ایران‌خودرو دیزل از طریق شرکت‌های زیرمجموعه مانند ایدم، چرخشگر و گواه، زنجیره‌تامینی قوی را ایجاد کرده است. شبکه خدمات پس از فروش با بیش از ۱۰۰ نمایندگی در سراسر کشور، مزیتی کلیدی در برابر محصولات وارداتی است. تحت هدایت بخش‌خصوصی، ایران‌خودرو دیزل از نیروی انسانی متخصص و برنامه‌های آموزشی بهره می‌برد که توانایی طراحی و تولید محصولات جدید را افزایش داده است.
این شرکت سبد متنوعی از محصولات کاروتجاری حتی مسافری را داراست؛ از کامیونت‌های سبک مانند آرین تا کشنده‌های سنگین فوتون H5 و اتوبوس‌های برقی، نیازهای مختلف بازار را پوشش می‌دهد. بخش‌خصوصی با ورود به ایران‌خودرو دیزل، نه‌تنها این شرکت را به جایگاه حقیقی در صنعت و بازار می‌رساند، بلکه با اقدامات مثبت و سیاست‌های استراتژیک، آن را به‌سوی آینده‌ای روشن هدایت خواهد کرد.
تزریق سرمایه، بازفعال‌سازی خطوط تولید، داخلی‌سازی و تمرکز بر محصولات سبز، تنها بخشی از برنامه‌های بخش‌خصوصی است. سیاست‌های پیش رو، از جمله صادرات و همکاری‌های بین‌المللی نشان‌دهنده عزم این بخش برای تثبیت جایگاه ایران‌خودرو دیزل در بازارهای داخلی و جهانی است.
با وجود چالش‌هایی مانند رقابت با خودروهای کارکرده وارداتی، توانمندی‌های این شرکت، از ظرفیت تولید بالا تا شبکه خدمات گسترده، بستری محکم برای موفقیت فراهم کرده است. بخش‌خصوصی با ادامه این مسیر و جلب حمایت‌های هدفمند دولتی، می‌تواند ایران‌خودرو دیزل را به نمادی از خودکفایی و نوآوری در صنعت خودروهای تجاری تبدیل کند.
