همکاری صنعت خودرو و قطعات ایرانی با شرکت‌های خارجی به‌خصوص فرانسوی‌ها ریشه در دهه‌های قبل دارد. ارتباط با این شرکت‌ها باعث شد صنعت دچار رشد کمی و کیفی شود و محصولاتی در داخل تولید شوند که دارای کیفیت بسیار بالا بودند. روند همکاری اما تحت تاثیر تحریم‌ها و سایر مشکلات قطع شد و دیگر خبری از تولید خودرو یا تامین قطعات برای خودروسازن خارجی نیست.
قطع همکاری ضرر و زیان بسیاری بر صنعت خودرو تحمیل کرد. ریزش تولید و کاهش کیفیت و از دست رفتن ورود میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری از سوی خودروسازن جهانی باعث شد تا این صنعت نتواند به مسیر خود ادامه دهد. درحال‌حاضر صنعت خودرو به شکلی کاملا بی‌برنامه پیش می‌رود و مشخص نیست قرار است طی دهه آینده به کجا برسد.
در همین زمینه با محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور و عضو هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی ایران و فرانسه به گفت‌وگو پرداختیم.
با توجه به این‌که شما به عضویت هیات‌رئیسه اتاق ایران و فرانسه درآمده‌اید، آیا قرار است دوباره این ارتباط شکل بگیرد؟
انجمن قطعه‌سازان ایران با انجمن قطعه‌سازان فرانسه یک قرارداد همکاری دارد که هنوز هم پابرجاست، اما درحال‌حاضر مشکلات مربوط به برجام و بانک‌ها همکاری‌ها را تضعیف کرده است. به‌هرحال این‌ها ابدی نخواهد بود و در نهایت امیدواریم که حل‌وفصل شوند. اگر حل‌وفصل شوند، با توجه به سابقه بیش‌از ۳۰ سال همکاری با فرانسه برای تولید خودرو و قطعه‌سازی، امیدواریم تعاملات دوباره شکل بگیرند.
درحال‌حاضر شرکت رنو ایران را ترک نکرده و هنوز دفتر این خودروسازی در ایران فعالیت‌های مختصری انجام می‌دهد. در جلسه‌ای که با سفیر و کاردار فرانسه داشتیم، مشخص شد به حفظ همکاری علاقه‌مند هستند اما مسائل و مشکلاتی هم در مسیر وجود دارد که امیدواریم به مرور زمان حل‌وفصل شوند تا بتوانیم ادامه همکاری خود را با فرانسه داشته باشیم. همکاری خوب ما با فرانسه، تولید رنو یا تندر۹۰ بود که با ۶۰درصد قطعات ایرانی تولید می‌شد و توانست رضایت مردم را در کیفیت به دست بیاورد. این نشان می‌دهد که اگر مدیریت و طرح درستی وجود داشته، باشد قطعه‌سازان ایرانی توان تولید خودرو با کیفیت مناسب را هم دارند.
آیا از لحاظ تکنولوژیک کمکی از طرف فرانسوی دریافت کرده‌اید؟
همکاری ما با فرانسوی‌ها قطع نشده، اما بسیار کم شده است. باید این موضوع را در نظر گرفت که فرانسوی‌ها برای ادامه همکاری علاقه دارند. امیدواریم شرایط را با هم فراهم کنیم تا امکان توسعه همکاری فراهم شود.
آیا فرانسوی‌ها از طریق شرکت‌های واسطه‌های چینی مانند شرکت دانگ‌فنگ که شریک تجاری پژو-سیتروئن فرانسه است، با صنعت خودرو ایران همکاری‌هایی داشته و دارند؟
جایی وجود نداشته است که کمک نشود. چالش اصلی همکاری‌ها، بحث بانکی و بحث برجام است. اگر این دو موضوع به سرانجام برسد، ادامه همکاری ما تقویت می‌شود.
رنو از طریق مراکش بیشترین صادرات را به اروپا دارد. این تحریم‌ها چه فرصت‌هایی را از دست ما خارج کرد؟
به‌عنوان مثال رنو کویید باید در ایران طراحی می‌شد، اما در هند طراحی شد. رنو آماده بود که یک‌میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند، اما متاسفانه شرایط این اجازه را نداد و این امکان از دست ما رفت. با توجه به این‌که ممکن است امکانات جدید هم به وجود بیاید، باید بتوانیم در آینده از این امکانات استفاده بهتری کنیم.
آیا ممکن است دوباره رنو این سرمایه‌گذاری را در ایران انجام دهد؟
این موضوع بستگی به شرایط ما دارد. اگر شرایط فراهم باشد، چرا که نه؟ هیچ وقت رنو اعلام نکرده است که با ایران هیچ همکاری نخواهد داشت. درحال‌حاضر مدیر فرانسوی و دفتر این شرکت در ایران وجود دارد. این نشان می‌دهد که علاقه و ارتباط وجود دارد، فقط باید شرایط فراهم شود تا آن‌ها کار را دنبال کنند.
فعال شدن دوباره فرانسوی‌ها چه تاثیری می‌تواند بر صنعت خودرو و قطعه بگذارد؟ آیا دوباره داخلی‌سازی شروع می‌شود؟
زمان رنو تجربه خوبی داشتیم و خودرویی به نام تندر را با همکاری با رنو تولید کردیم که مردم رضایت نسبی از کیفیت این خودرو داشتند و قیمت آن نیز رقابتی بود. از سوی دیگر، قطعه‌سازانی که قطعات رنو را تولید می‌کردند، مطابق استانداردهای جهانی رنو فعالیت می‌کردند و این نشان می‌دهد در ایران قطعه‌سازی که بتواند کیفیت مناسب بین المللی را فراهم کند، وجود دارد. در کشور بسیاری اعتقاد به قطعه‌سازی نداشته و دوست ندارند صنعت قطعه وجود داشته باشد. درحال‌حاضر بیشتر تمایل به واردات و سی‌کی‌دی‌کاری وجود دارد که بسیار بد است. امیدواریم با چنین همکاری‌هایی بتوانیم آن‌طور که مردم انتظار دارند و شایسته آن هستند، هم خودرو در داخل تولید کنیم و هم قطعه‌ساز ایرانی قطعات خود را نشان دهد و از طریق رنو وارد بازارهای جهانی شود.
از ابتدای سال آیا گشایشی در همکاری قطعه‌سازان ایرانی با خودروسازان داخلی شده است؟
اولین تحریمی که بر صنایع انجام شد، درباره صنعت خودرو و مربوط به قطعات خودرو و تولید خودرو در ایران بود. اولین چراغ را هم در این زمینه اوباما خاموش کرد و اولین صنعتی که مورد تحریم قرار گرفت، صنعت خودرو بود.
بنابراین تولید از یک‌میلیون و ۶۵۰هزار دستگاه تولید خودرو به ۷۰۰هزار دستگاه رسید و دوباره توانستیم این رقم را به ۱.۳میلیون دستگاه برسانیم. با آغازبه‌کار ترامپ فشارها بیشتر شد و دوباره تولید خودرو کاهش پیدا کرد، اما دوباره توانستیم آن را افزایش دهیم. متاسفانه داخلی‌ها این صنعت را از بین بردند.
الان فشاری که به این صنعت وارد می‌شود، از سمت داخل به‌مراتب کشنده‌تر از فشارهایی است که خارجی‌ها وارد می‌کردند. به‌عنوان مثال بانک مرکزی ارز را برای تولید به‌صورت قطره چکانی تخصیص می‌دهد و تامین می‌کند. قبلا یک ماه برای تخصیص ارز گذاشته بودند و ما درخواست افزایش این مدت را به دو ماه داشتیم، اما نه‌تنها این زمان را افزایش ندادند، بلکه به ۲۰ روز کاهش یافت و درحال‌حاضر از زمان تخصیص ارز تا گشایش فقط ۲۰ روز زمان داریم. از این ۲۰ روز، ممکن است ۱۰روز قطعه‌ساز با چالش ریالی برای پرداخت مواجه باشد و ۱۰روز هم بانک‌ها ارز ندارند و این زمان تمام می‌شود. این یعنی دوباره به صف تخصیص ارز برمی‌گردیم و تا دو ماه معطل می‌شویم.
دولت چه نقشی باید در صنعت خودرو داشته باشد؟
دولت در صنعت خودرو ایران باید در نقش قانون‌گذار ظاهر شود و بر اجرای قوانین نظارت داشته باشد و مالکیت و مدیریت را به بخش‌خصوصی واگذار کند. به باور من، چنین سیاستی می‌تواند راه نجات این صنعت باشد.
مدیران دولتی صنعت خودرو از آن‌جا که از سوی دولت منصوب می‌شوند، نمی‌توانند هیچ‌گونه مخالفت و مقاومتی در برابر دولت داشته باشند و درصورتی‌که چنین عملکردی از خود نشان دهند، به‌سرعت سمت خود را از دست می‌دهند.
دولت نباید از جایگاه قانون‌گذار و ناظر اجرای قانون فراتر برود و به عرصه مدیریت و مالکیت وارد شود. در غیر این صورت، خصوصی‌شدن صنعت شدنی نیست و حتی اگر مدیر از فعالان بخش خصوصی انتخاب شود، در فضایی که مالکیت و مدیریت آن با دولت است نمی‌تواند در چارچوب یک مدیر بخش خصوصی فعالیت کند و این‌گونه دیگر صنعت خصوصی نیست.
