باتوجه به رشد روزافزون بازار خودروهای خارجی و واردات آن‌ها به ایران، استانداردهای ایمنی به یکی از مهم‌ترین مسائل در فرآیند تولید، واردات و تاسیس تایید نوع خودروها تبدیل شده‌اند. خودروهای لوکس به دلیل ویژگی‌های خاص خود نظیر سیستم‌های پیشرفته ایمنی، طراحی‌های پیچیده و استفاده از تکنولوژی‌های نوین، نیاز به ارزیابی‌های دقیق‌تری دارند. این خودروها معمولا باید از استانداردهای ایمنی به‌روزتری پیروی کنند که به‌ویژه شامل آزمون‌های پیچیده‌تر و بررسی‌های دقیق‌تر برای اطمینان از عملکرد بهینه آن‌ها در شرایط بحرانی است. از سوی دیگر، خودروهای معمولی که در بازار ایران عرضه می‌شوند، ممکن است نیاز به این سطح از بررسی و تایید نداشته باشند.

رضا آریاراد، فعال و کارشناس حوزه خودرو در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» به بررسی ابعاد مختلف تاثیر استانداردهای ایمنی بر تولید و واردات خودروهای خارجی به ایران پرداخت و تفاوت‌های موجود در فرآیند تایید نوع این خودروها در مقایسه با خودروهای معمولی را تشریح کرد.

وی با بیان این‌که برای واردات این خودروها به ایران، علاوه بر رعایت استانداردهای ایمنی، تست‌های آلایندگی، مصرف سوخت و انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، افزود: «در این راستا، چالش‌ها و الزامات مختلفی برای تامین استانداردهای جهانی در این خودروها مطرح می‌شود که نیازمند نظارت دقیق‌تر از سوی نهادهای مربوطه است.»

چه فرآیندی برای بررسی تاییدیه‌های اروپایی ازجمله ای‌مارک، برای خودروها در ایران وجود دارد و این تاییدیه‌ها چه اهمیت و کاربردی دارند؟

تاییدیه‌های اروپایی مانند ای‌مارک (E-Mark) و دیگر استانداردهای مشابه، برای خودروها و قطعات خودرویی که قصد ورود به بازار ایران را دارند، نقش مهمی ایفا می‌کنند. این تاییدیه‌ها به‌طور کلی به معنای تطابق با استانداردهای ایمنی، محیط‌زیستی و کیفیت فنی کشورهای اروپایی هستند.

فرایند اخذ این تاییدیه‌ها معمولا شامل انجام تست‌های مختلف در مراکز معتبر اروپایی است. این تست‌ها می‌توانند شامل بررسی‌های عملکردی، تست‌های ایمنی تصادف، مصرف سوخت، آلایندگی و عملکرد اجزای مختلف خودرو مانند سیستم ترمز، فرمان و سیستم‌های الکترونیکی باشد.

در ایران، برای دریافت تاییدیه‌های مشابه از سازمان ملی استاندارد و نهادهای نظارتی مربوطه، خودرو یا قطعه باید همان مراحل و شرایط استانداردهای اروپایی را رعایت کند. این تاییدیه‌ها نشان می‌دهند که خودرو یا قطعه مطابق با قوانین و الزامات بین‌المللی است و می‌تواند به‌طور قانونی وارد بازار ایران شود. خودروهای جذابی که از برندهای اروپایی، ژاپنی و کره‌ای با این تاییدیه‌ها وارد ایران می‌شوند، معمولا از استانداردهای کیفیت و ایمنی بالاتری برخوردارند که باعث افزایش اعتماد به خودروهای وارداتی است و این مسأله برای مصرف‌کنندگان اهمیت بالایی دارد.

درحالی‌که هم خودروسازان و قطعه‌سازان ایرانی و هم برخی واردکنندگان خودروهای خارجی، الزامی‌شدن برخی استانداردهای ۸۵گانه برای محصولات بازار ایران را غیرکابردی و نامناسب می‌دانند، بسیاری از مشتریان نیز هستند که این استانداردها را ناکافی می‌دانند. ارزیابی شما در این خصوص چیست؟

عرضه‌کنندگان خودرو معتقدند برخی از این استانداردها مانند چراغ روز برای ایران که کشوری آفتابی است، کاربرد چندانی ندارد یا استانداردی مانند GSI (راهنمای تعویض دنده) را در افزایش کیفیت و ایمنی خودرو چندان موثر ندانسته و این قبیل استانداردها را موجب تحمیل هزینه به مصرف‌کننده می‌دانند. اما در مقابل، طیفی از مصرف‌کنندگان با مقایسه محصولات موجود در بازار ایران و جهان، از عقب‌ماندگی استانداردهای داخلی گلایه‌مند هستند.

در این خصوص باید گفت؛ گرچه استانداردهای اروپایی بسیار سختگیرانه و معتبرند اما برخی از کشورهای واردکننده مانند ایران ممکن است نیازمند تطابق آن‌ها با استانداردهای خاص خود باشند که با توجه به ویژگی‌های اقلیمی، محیط‌زیستی یا اقتصادی هر کشور تعیین می‌شود.

به‌عنوان‌مثال، در بسیاری از موارد، قوانین داخلی ممکن است به تولیدکنندگان و واردکنندگان اجازه دهند که خودروهایی را عرضه کنند که به‌طور کامل مطابق با استانداردهای اروپایی نباشند، اما از دیدگاه استانداردهای ملی کشور، پذیرش شوند. از سوی دیگر، سازمان ملی استاندارد ایران به‌عنوان نهاد نظارتی، بسیاری از استانداردها و تست‌هایی که برای تایید خودروها نیاز است را از استانداردهای بین‌المللی به‌ویژه استانداردهای اروپایی، اقتباس کرده است. این به این معناست که حتی اگر ایران نهاد مستقلی برای اعطای تاییدیه‌های مشابه به ای‌مارک نداشته باشد، به‌طور غیرمستقیم با استفاده از این استانداردها، محصولات وارداتی را تحت ارزیابی قرار می‌دهد.

در واقع، ایران در زمینه خودروهای وارداتی از این استانداردهای جهانی برای تایید نوع استفاده می‌کند، اما ممکن است در مقایسه با دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، برخی ملزومات سختگیرانه‌تر را در نظر نگیرد. بنابراین، درحالی‌که ایران به‌طور مستقل از تاییدیه‌های اروپایی استفاده نمی‌کند، توجه به استانداردهای داخلی همچنان در فرآیند واردات خودرو و قطعات اهمیت دارد.

این استانداردها می‌توانند شامل الزامات مربوط به ایمنی، آلایندگی و مصرف سوخت باشند. به این ترتیب، خودروهایی که به ایران وارد می‌شوند باید با استانداردهای داخلی هماهنگ باشند، اما این به معنای نادیده گرفتن استانداردهای بین‌المللی نیست، بلکه یک نوع ترکیب و هم‌راستایی بین استانداردهای جهانی و نیازهای بومی است.

آیا موسسات بررسی کیفیت و ایمنی چینی هم در زمینه استانداردهای واردات خودرو به ایران مرجعیت دارند و آیا محصولات چینی هم باید برای واردات به ایران تاییدیه‌های اروپایی را دریافت کنند؟

چین درحال‌حاضر یکی از کشورهای مهم تولیدکننده خودرو و قطعات خودرو در جهان است و محصولات آن به‌طور گسترده به کشورهای مختلف، ازجمله ایران وارد می‌شوند.

چین با توجه به رشد سریع صنعتی و ارتقای سطح فناوری‌های خود، توانسته است استانداردهایی را ارائه دهد که به‌تدریج به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر می‌شوند. به‌ویژه در چند سال اخیر، چین تلاش کرده است تا خودروهای تولیدی خود را با استانداردهای بین‌المللی هماهنگ کند و بسیاری از کارخانه‌های چینی اکنون قادر به دریافت تاییدیه‌هایی نظیر CCC یا (China Compulsory Certification) یا حتی تاییدیه‌های اروپایی مانند ای‌مارک هستند.

با این‌ تفاصیل و درحالی‌که بسیاری از تولیدکنندگان چینی موفق به دریافت تاییدیه‌های بین‌المللی مانند CCC یا GSO (استاندارد کشورهای حوزه خلیج‌فارس)، خودروهای چینی که قصد واردات به ایران را دارند، باید مطابق با استانداردهای ملی ایران نیز تایید شوند.

در برخی موارد، استانداردهای چینی ممکن است به‌طور مستقیم با استانداردهای اروپایی تفاوت‌هایی داشته باشند، به همین دلیل لازم است که خودروهای چینی وارداتی برای تطابق با الزامات استانداردهای داخلی ایران مورد بازبینی و تایید قرار گیرند. در مجموع، اگر یک خودرو چینی بخواهد تاییدیه‌های اروپایی مانند ای‌مارک را دریافت کند، باید مراحل خاصی را طی کند. این خودرو باید در مراکز تست معتبر اروپایی ارزیابی شود و تمام الزامات ایمنی، عملکردی و آلایندگی را رعایت کند.

بنابراین، درصورتی‌که یک خودرو چینی موفق به دریافت تاییدیه‌های اروپایی شود، می‌تواند به‌راحتی وارد بازار ایران شود و احتمالا برای مصرف‌کنندگان ایرانی جذابیت بیشتری خواهد داشت، به‌ویژه اگر این خودرو با استانداردهای جهانی تطابق داشته باشد.

چه تفاوت‌هایی بین استانداردهای ای‌مارک و استانداردهای داخلی ایران وجود دارد و این تفاوت‌ها چگونه می‌تواند بر واردات خودرو تاثیر بگذارد؟

استاندارد ای‌مارک معمولا بر اساس دستورالعمل‌ها و تست‌های اروپایی صادر می‌شود که شامل مراحل دقیق تست ایمنی، آلایندگی، عملکرد و کیفیت است. این استانداردها توسط نهادهای رسمی در کشورهای اروپایی مانند آلمان، انگلستان و هلند صادر شده و به‌عنوان ضمانت برای کیفیت و ایمنی خودروها شناخته می‌شوند.

استانداردهای ای‌مارک در مقایسه با استانداردهای داخلی ایران که بیشتر بر ایمنی و عملکرد خودروهای تولید داخلی و وارداتی تمرکز دارند، از نظر جزئیات فنی بسیار دقیق‌تر و جامع‌تر هستند. بنابراین، خودروهای وارداتی دارای ای‌مارک، معمولا با چالش‌های کمتری در فرآیند تایید نوع در ایران مواجه می‌شوند و روند تایید آن‌ها ساده‌تر است. زیرا این خودروها از ابتدا با استانداردهای جهانی هم‌راستا بوده‌اند.