تولید روزانه ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین در ایران در مقابل مصرف ۲.۸ میلیارد لیتر در تعطیلات نوروزی ۱۴۰۴، نشان‌دهنده واردات ۴۰۰ میلیون لیتر سوخت است؛ بحرانی ناشی از ناکارآمدی سیستم حمل‌ونقل، خودروهای فرسوده و عدم مدیریت مصرف که آینده را تاریک‌تر می‌کند.
تعطیلات نوروزی ۱۴۰۴ با ثبت رکورد بی‌سابقه‌ای در مصرف بنزین به پایان رسید، اما این آمار نه‌تنها دستاوردی نیست، بلکه زنگ خطری جدی را برای مدیریت منابع انرژی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور به‌صدا درآورده است. بر اساس گزارش‌های رسمی، در بازه زمانی ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۵ فروردین ۱۴۰۴، در مجموع ۲ میلیارد و ۸۲۳ میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر بنزین در سراسر کشور توزیع شد که نشان‌دهنده رشد ۱۵ درصدی مصرف نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. این حجم عظیم مصرف، در حالی رخ داده که ظرفیت تولید روزانه بنزین در کشور تنها حدود ۱۰۰ میلیون لیتر است.
این شکاف بزرگ میان تولید و مصرف نشان می‌دهد در ایام نوروز، دست‌کم ۴۰۰ میلیون لیتر بنزین از طریق واردات تامین شده است؛ واقعیتی که نتیجه مستقیم عدم مدیریت صحیح مصرف و مشکلات ساختاری در سیستم حمل‌ونقل و اقتصاد کشور است. کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، اعلام کرده است که میانگین مصرف بنزین در این دوره ۱۳۴ میلیون و ۵۰۰ هزار لیتر در روز بوده که نسبت به سال گذشته ۹ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
این رشد، همراه با رکوردهای روزانه مانند ۱۶۴ میلیون و ۴۰۰ هزار لیتر در ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ و ۱۵۰ میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر در ۱۲ فروردین ۱۴۰۴، بیانگر وابستگی فزاینده به سوخت‌های فسیلی است. ویس‌کرمی تاکید کرد با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در 6 ماهه دوم ۱۴۰۳، تولید بنزین روزانه حدود ۸ میلیون لیتر افزایش یافت و توزیع سوخت در نوروز بدون مشکل انجام شد. با این حال، این اقدامات تنها راه‌حل موقتی بوده و نتوانسته جلو نیاز به واردات را بگیرد.
در چنین شرایطی، اکثریت مسافران چاره‌ای جز استفاده از خودروهای شخصی ندارند؛ اما مشکل این‌جاست که بسیاری از این خودروها فرسوده، غیراستاندارد و پرمصرف هستند. این خودروها که محصول دهه‌ها انحصار تولید داخلی و عدم نوسازی هستند، نه تنها ایمنی پایینی دارند، بلکه مصرف سوخت بالایی نیز دارند.
زمانی که قدرت خرید مردم برای جایگزینی این خودروها یا استفاده از گزینه‌های حمل‌ونقل عمومی کاهش یافته، افزایش مصرف بنزین امری بدیهی است. وابستگی به واردات ۴۰۰ میلیون لیتر بنزین در نوروز ۱۴۰۴، تنها نشانه‌ای از مشکلات کنونی نیست، بلکه هشداری برای آینده است.
با ادامه مشکلات اقتصادی، کاهش قدرت خرید مردم و عدم سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و نوسازی ناوگان، این وضعیت در سال‌های آینده بدترخواهد شد. رشد جمعیت، افزایش تعداد خودروها و عدم اجرای سیاست‌های موثر برای بهینه‌سازی مصرف سوخت، می‌تواند این بحران را تشدید کند.
اگر تدابیری مانند توسعه حمل‌ونقل عمومی، تشویق به استفاده از سوخت‌های جایگزین و خروج خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌ونقل اتخاذ نشود، نه تنها فشار بر منابع ملی بیشتر می‌شود، بلکه محیط‌زیست نیز آسیب جدی‌تری خواهد دید.
