در آخرین روزهای سال گذشته، اقدام مهم و تاثیرگذاری در صنعت‌خودرو ایران به‌وقوع پیوست که نه‌تنها نقطه‌عطفی در مسیر خصوصی‌سازی بود، بلکه از تضییع حقوق سهام‌داران و مردم در فرآیند واگذاری جلوگیری کرد. این اقدام نشان‌دهنده چابکی، آینده‌نگری و مسئولیت‌پذیری گروه خودروسازی سایپا به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شرکت‌های خودروساز کشور است. سایپا برخلاف بسیاری از شرکت‌های دولتی بزرگ، با اقدامات اصولی و برنامه‌های مدون نه‌تنها به دنبال گذر از مسیر خصوصی‌سازی بوده، بلکه تلاش کرده است در این فرآیند از حقوق تک‌تک سهام‌داران خود، به‌ویژه مردم با دقت و شفافیت حفاظت کند.
۲ مسیر متفاوت در خصوصی‌سازی صنعت‌خودرو
خصوصی‌سازی صنعت‌خودرو یکی از موضوعات داغ اقتصادی در سال‌های اخیر بوده است. واگذاری سهام شرکت ایران‌خودرو به بخش‌خصوصی در سال ۱۴۰۳ نخستین گام در این مسیر تلقی می‌شود؛ اما شرایط سایپا و فرآیند واگذاری آن تفاوت‌های زیادی با ایران‌خودرو دارد. اگرچه سایپا نیز در مسیر واگذاری کامل به بخش‌خصوصی قرار دارد، ترکیب سهام‌داری، ساختار مالکیت آن و همچنین حساسیت بالای حقوق عمومی و منافع مردم در این شرکت، روند خصوصی‌سازی سایپا را به‌موضوعی پیچیده‌تر و زمان‌بر تبدیل کرده است.
ایران‌خودرو به‌دلیل حضور سهام‌داران عمده در بخش‌خصوصی، شرایط متفاوتی داشت؛ اما سایپا در این زمینه از ساختار سهام‌داری منحصربه‌فردی بهره‌مند است که نیازمند مدیریت دقیق و هماهنگی گسترده در مسیر واگذاری است. سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) مالک حدود ۱۵ درصد از سهام سایپا است؛ رقمی تقریبا سه برابر سهم آن در ایران‌خودرو. همچنین ۱۵ درصد دیگر سهام سایپا متعلق به تعاونی کارکنان این شرکت بوده که سهام‌داران آن خود کارکنان سایپا هستند. سهم قابل‌توجه دیگری (حدود ۱۴ درصد) نیز در اختیار صندوق بازنشستگی فولاد قرار دارد که طبیعتا متعلق به بازنشستگان این صندوق است.
وجود این ترکیب سهام‌داری، سایپا را به شرکتی با حساسیت‌های مالی و اجتماعی بالا تبدیل کرده است. واگذاری سایپا به بخش‌خصوصی بدون توجه به این جزئیات، می‌تواند آسیب‌های جدی به سهام‌داران آن وارد کند. از سوی دیگر، سهم بالای سهام‌داران دولتی و شبه‌دولتی موجب شده است فرآیند واگذاری میان ملاحظات قانونی، شرکتی و اجتماعی قرار گیرد و نیازمند تصمیم‌گیری دقیق و حساب‌شده باشد.
گام‌های اولیه در مسیر خصوصی‌سازی
در همین راستا، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و مدیریت ارشد سایپا با هدف ارزنده‌سازی سهام این شرکت دولتی و حقیقی کردن ارزش دارایی‌های سایپا، برنامه گسترده و مدونی را آغاز کرده‌اند. این اقدام به‌گونه‌ای طراحی شده است که ارزش دارایی‌ها به‌صورت شفاف و واقعی محاسبه شود و سهام سایپا با قیمت‌های واقعی و عادلانه در بازار سرمایه ارزش‌گذاری شود.
یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های سایپا در مسیر خصوصی‌سازی، تجدید ارزیابی دارایی‌های این شرکت بود. این اقدام که در اسفندماه سال گذشته به تصویب هیات‌مدیره رسید، نقطه شروع مهمی در ارزنده‌سازی دارایی‌ها و تحقق وعده‌های شفاف‌سازی اقتصادی در این گروه خودروسازی محسوب می‌شود. بر اساس این تصمیم، سایپا از محل این تجدید ارزیابی توانست افزایش سرمایه‌ای ۷۶۱ درصدی را محقق کند؛ به‌گونه‌ای که سرمایه ثبتی شرکت از ۱۹.۵ هزار میلیارد تومان به ۱۶۸.۲ هزار میلیارد تومان رسید.
این افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت، نه‌تنها ارزش واقعی اموال سایپا را به ثبت رساند، بلکه از بروز هرگونه تضییع حقوق سهام‌داران و مردم در فرآیند واگذاری جلوگیری کرد. این اقدام نقطه بارزی است که سایپا توانست از ابتدای مسیر خصوصی‌سازی، مدیریت مسئولانه و منطقی خود را در فرآیند واگذاری به نمایش بگذارد.
جلوگیری از تضییع حقوق سهام‌داران و مردم
تاریخ خصوصی‌سازی در ایران همواره با نگرانی‌هایی نظیر حیف‌ومیل اموال عمومی، کاهش ارزش دارایی‌ها و واگذاری اموال دولتی به قیمت‌هایی پایین‌تر از حد واقعی همراه بوده است. در این میان، سایپا توانست با یک تصمیم پیشگیرانه، از وقوع چنین مشکلاتی جلوگیری کند. تجدید ارزیابی دارایی‌های این شرکت به زیرساختی تبدیل شد که ارزش سهام سایپا را نه‌تنها در بازار سرمایه بازتعریف کرد، بلکه از اتلاف هزاران میلیارد تومان دارایی عمومی در فرآیند خصوصی‌سازی جلوگیری کرد.
تصویب افزایش ارزش دارایی‌ها با تایید سازمان بورس و اوراق بهادار، شفافیت کامل در حساب‌های مالی سایپا را اثبات کرد و مجموعه مدیریتی این شرکت را به‌نمادی از مسئولیت‌پذیری در خصوصی‌سازی تبدیل کرد. همچنین این رویکرد سایپا نشان داد واگذاری تنها با هدف انتقال مالکیت انجام نمی‌شود؛ بلکه باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که منافع اقتصادی و اجتماعی سهام‌داران، مردم و کشور حفظ شود.
ارزش برند سایپا در فرآیند واگذاری
در کنار افزایش سرمایه و تجدید ارزیابی دارایی‌ها، یکی از جنبه‌های مهم و حساس در خصوصی‌سازی سایپا، موضوع ارزش برند سایپا است. این شرکت به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین برندهای خودروسازی در کشور، میراثی اقتصادی و فرهنگی است که بخشی از هویت صنعت‌خودرو ایران را تشکیل می‌دهد. ارزش این برند نه‌تنها در زمینه تولید خودرو بلکه در شبکه فروش، تامین قطعات و مدیریت صنعت‌خودرو نقش حیاتی دارد.
با توجه به این اهمیت، لازم است در فرآیند واگذاری سایپا، برند این شرکت به‌عنوان یکی از دارایی‌های ملی، به‌صورت شفاف و دقیق ارزش‌گذاری شود. برند سایپا باید به‌عنوان یک نماد افتخار صنعتی، با کارشناسی دقیق در فرآیند واگذاری لحاظ شود تا از واگذاری غیرشفاف یا کم‌توجهی به‌ارزش واقعی آن جلوگیری شود.
سایپا؛ در مسیر بهینه‌سازی عملکرد
اقدامات سایپا در مسیر خصوصی‌سازی، فراتر از تجدید ارزیابی دارایی‌ها رفته و به مدیریت هوشمندانه منابع و اصلاح ساختارهای مدیریتی و تولیدی معطوف بوده است. در ماه‌های گذشته، سایپا توانسته است هزینه‌های تولید خود را کاهش دهد، فرآیندهای مالی را بهینه‌سازی کند و بهره‌وری خطوط تولید را افزایش دهد. این اقدامات نشان‌دهنده تمایل سایپا به‌عنوان یک شرکت چابک برای ورود به مرحله خصوصی‌سازی سالم و رقابت‌پذیر است.
اجرای برنامه‌های چابک‌سازی مدیریتی و کنترل هزینه‌ها، نه‌تنها سایپا را به شرکتی سودآور تبدیل کرده بلکه مسیر واگذاری آن را هموارتر ساخته است. سایپا با تمرکز بر افزایش بهره‌وری و ارزش‌آفرینی، به‌عنوان شرکتی آینده‌نگر و مسئول شناخته شده که آماده خصوصی‌سازی واقعی و اصولی است.
توسعه پایدار در سایپا؛ الگویی برای دیگر شرکت‌های دولتی
سایپا در مسیر توسعه و مدیریت امور مالی خود، سیاست‌هایی را اتخاذ کرده که علاوه‌بر افزایش ارزش سهام، توانسته است اعتماد عمومی نسبت به این شرکت را ارتقا دهد. این گروه خودروسازی، اکنون الگویی شفاف و قابل‌اتکا برای دیگر شرکت‌های دولتی بزرگ کشور در فرآیند خصوصی‌سازی ارائه داده است.
مدیریت مسئولانه سایپا در حفاظت از حقوق سهام‌داران و عمومی کردن ارزش واقعی دارایی‌ها، الگویی شایسته برای مدیریت دارایی‌های عمومی پیش از واگذاری است. این رویکرد، نه‌تنها نمونه‌ای مثبت از مسئولیت‌پذیری در عرصه صنعت‌خودرو بوده، بلکه راهکاری قابل اجرا برای تمامی شرکت‌هایی است که در مسیر خصوصی‌سازی قرار دارند.
آینده روشن سایپا در مسیر خصوصی‌سازی
سایپا با اقدامات اصولی که در ماه‌های اخیر انجام داده است، مسیر واگذاری سالم و شفاف خود را برای آینده‌ای روشن هموار کرده است. اکنون، پس از افزایش ارزش دارایی‌ها، اجرای مدل‌های بهینه‌سازی و توسعه مدیریتی، این گروه خودروسازی آماده است تا به‌عنوان یک شرکت خصوصی، عملکردی رقابتی و سودآور را در بازار سرمایه داشته باشد.
فرآیند واگذاری سایپا به بخش‌خصوصی باید به‌گونه‌ای طراحی شود که تمامی ذی‌نفعان از مزایای آن بهره‌مند شوند. این مسیر نه‌تنها موجب افزایش بهره‌وری اقتصادی در سایپا خواهد شد، بلکه به‌رفع انحصار دولتی در صنعت‌خودرو کمک کرده و زمینه‌های رشد سرمایه‌گذاری و رقابت‌پذیری را افزایش می‌دهد.
درنهایت گروه خودروسازی سایپا با تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه و اقدامات مدون نشان داده است در مسیر خصوصی‌سازی، تنها به‌واگذاری سهام نمی‌اندیشد. مدیریت این گروه، حفاظت از حقوق سهام‌داران، جلوگیری از تضییع حقوق مردم و افزایش ارزش دارایی‌های عمومی را در اولویت قرار داده است.
سایپا به‌عنوان یک نمونه موفق از مدیریت اصولی در مسیر خصوصی‌سازی، الگویی پیشرو برای دیگر شرکت‌های دولتی و صنعت‌خودرو ایران ارائه داده است.
این گروه با اصلاح ساختار مالی و تولید، افزایش بهره‌وری و شفاف‌سازی دارایی‌ها، نه‌تنها مسیر واگذاری سالم خود را هموار کرده، بلکه فرصت طلایی را برای سرمایه‌گذاران فراهم آورده است.
