با انتشار بیانیه سازمان بهداشت جهانی در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۰ در مورد انتشار ویروس کوید ۱۹ ، یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام شد و بسیاری از مردم از این بابت نگران شده و ترسیدند. چرا که همیشه ترس های ما از واقعیت ناشی نمی شود بلکه بیشتر از ناشناخته ها می‌ترسیم. وقتی از شیوع ویروس کرونا صحبت می شود پیش بینی ما در مورد آینده بیشتر از حقیقتی است که با آن مواجه هستیم و این موجب رعب و وحشتمان خواهد شد سپس این رعب و وحشت را با دیگران به اشتراک می گذاریم و در مورد آن بیشتر صحبت می‌کنیم و از این طریق ترس جمعی به وجود می‌آید. چرا که ذهن انسان بیشتر تمایل دارد به جنبه های منفی دیده ها و شنیده ها توجه نماید .
در عصر حاضر یکی از پیامدهای روانی مرتبط با سلامت عمومی، شیوع ویروس کووید۱۹ و دیگر سویه های آن می باشد. تغییر ژنتیکی ویروس، انتشار سریع سویه های جدیدو غیر قابل پیش بینی بودن اوضاع ، عدم درمان و پیشگیری قطعی ،درگیری های ذهنی زیادی را برای عموم مردم به خصوص کادر درمان از جمله پزشکان و پرستاران که در خطر مواجهه بیشتری با این ویروس در بیمارستان ها قرار دارند، ایجاد نموده است. پزشکان و پرستاران که در شرایط عادی استرس بالایی را تجربه می کنند به خاطر شیوع بیماری و به دلیل ترس از مرگ و انتقال عفونت به دیگر بیماران ، افراد جامعه ، اعضای خانواده و نزدیکانشان، عدم تمایل به قرنطینه شدن در محیط بیمارستان ، بیشتر از قبل احساس نگرانی و اضظراب خواهند کرد.
در واقع شیوع ویروس کرونا مشکلات روان شناختی متعددی از جمله افسردگی ، وسواس فکری و عملی، استرس پس از سانحه، اختلال خواب، از دست دادن اشتها، اختلال در توانایی فیزیکی، افزایش ضربان قلب و تنفس، خستگی زودهنگام و اضطراب بیماری کرونا را به وجود آورده است .اضطراب بیماری به معنای اضطراب ناشی از مبتلا شدن به ویروس کرونا به دلیل ناشناخته بودن و ایجاد ابهامات شناختی است. کادر درمان که در خط مقدم مبارزه با ویروس کووید ۱۹ و دیگر ویروس های جهش یافته هستند به دلیل آن که سطح بالایی از اضطراب را تجربه می کنند در مقابل بیماری آسیب پذیری بیشتری خواهند داشت. چرا که استرس و اضطراب عملکرد سیستم ایمنی آنها را ضعیف کرده و احتمال بیماری را در آنها افزایش خواهد داد. نتایج تحقیقات بر روی جامعه پزشکان و پرستاران در چین رابطه مستقیم بین افسردگی، اضطراب و احساس دردمندی این قشر را در زمان شیوع کرونا به خوبی نشان می دهد.
تجربه سطح بالای اضطراب در محیط بیمارستان مشکلاتی از جمله کم خوابی ، عدم تمرکز فکری و احتمال ایجاد حوادث را برای آنها رقم خواهد زد و موجب فرسودگی شغلی و عاطفی آنها خواهد شد .فرسودگی عاطفی که از حالات فیزیکی شروع شده و فرسودگی ذهنی را در پی خواهد داشت به کاهش توانایی افراد منجر شده و تمایل افراد به انجام کارها و امور را در سطح پایین نگه می دارد. در واقع فرسودگی عاطفی از احساس ناکامی افراد موقع نگرانی آنها از ناتوانی در انجام وظایف شغلی ناشی می‌شود و باافسردگی ، اختلال خواب و مشکلات گوارشی همراه است. فرسودگی عاطفی همچنین سطح انرژی عاطفی کادر درمان را پایین خواهد آورد و در این شرایط احتمالاً آنها نمی توانند با منابع استرس به خوبی مقابله کنند. عدم تناسب بین خواسته های شغلی و توانایی افراد آنها را بیشتر در خطر حوادث محیط کار قرار می دهد .همچنین فشارهای روان شناختی ناشی از استرس مبتلا به کرونا مثل رفتارهای کنترل کننده نسبت به خود فرآیند فرسودگی احساسی را سریع تر می کند و افراد را مساعد حوادث محیط کار می نماید.
توجه به بهداشت روان کادر درمان یک وظیفه اجتماعی و همگانی است. حمایت اجتماعی از مدافعان سلامت و توجه نزدیکان یکی از منابع مهم برای سازگاری آنها در شرایط تنش زا می باشد. منظور از حمایت اجتماعی کمک های عاطفی، اطلاعاتی و ابزاری است که توسط جامعه و نزدیکان کادر درمان تامین می‌شود و در واقع سلامت جسمی و روانی آنها را پیش بینی خواهد کرد. لذا دادن اعتماد به نفس و حمایت اجتماعی به کادر درمان موجب دلگرمی آنها و امید به بهتر شدن و قابل کنترل بودن شرایط شده و می‌تواند مانند سپری در برابر استرس آنها، عمل نماید و سطح اضطرابشان را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد.
مسئولیت اجتماعی و مدنی افراد جامعه در زمان شیوع ویروس کرونا از جمله حفظ فاصله اجتماعی، استفاده از ماسک و مواد ضدعفونی کننده، عدم تجمع در مکان های سرپوشیده ، برگزاری مراسم سوگواری به صورت برخط، پرهیز از دیدو بازدیدها ، خودداری از مسافرت به شهرهای قرمز و نارنجی ، قرنطینه شدن در منزل هنگام بیماری و رعایت دیگر پروتکل های بهداشتی موجب اطمینان خاطر کادر درمان و امید آنها به کاهش ابتلای افراد به بیماری و مرگ و میر ناشی از آن و برداشتن بار اضافی از دوش آنها خواهد شد.
تامین بهداشت روانی مدافعان سلامت در پیشگیری و کنترل بیشتر آسیب‌های روانی ناشی از شیوع ویروس کرونا نقش بسزایی داشته و به یک برنامه جامع و مدون مداخله در بحران نیاز دارد. روان درمانی می تواند نقش مهمی در کاهش استرس و اضظراب ناشی از بیماری کرونا داشته باشد . آموزش مهارت های مقابله با استرس از جمله ذهن آگاهی، تنفس عمیق ، راهبردهای مقابله ای مناسب، آموزش حل مسئله ، تصمیم گیری، مدیریت بحران و مدیریت زمان، تکنیک های تنظیم هیجان وآموزش روش های افزایش تاب آوری و انعطاف پذیری شناختی و خود مراقبتی از سوی روان شناسان و مشاوران و در دسترس بودن خدمات مشاوره روان شناختی غیر حضوری رایگان و بر خط و مداخله در بحران ، توجه به مشکلات خانوادگی آنها از دیگر عوامل موثر در کاهش استرس مدافعان سلامت خواهد بود.
توجه به امکانات رفاهی و معیشتی، کوتاه کردن شیفت های کاری، در دسترس قرار دادن تجهیزات پزشکی مورد نیاز در بیمارستان ها ، افزایش حقوق و مزایا همچنین به کار گیری کادر درمان جدید وآموزش به آنها از سوی دولت دغدغه های مدافعان سلامت را کاهش داده و از فشار روانی و اضطراب آنها خواهد کاست.
* حائز دو رتبه برتر در جشنواره های مطبوعات
