از نظر اقتصادی، اخذ مالیات از خودروهای ظاهرا لوکس در کشور، ثروت را از خانوارها یا کسب‌وکارها به دولت منتقل می‌کند. این کار به عقیده کارشناسان، هم می‌تواند موجب رشد اقتصادی و رفاه اقتصادی و هم کاهش آن شود. هرچند برخی از کارشناسان بازار خودرو بر این باورند که اخذ مالیات از خودروهای بالای ۳۵میلیارد ریال، باعث مهار تورم در این بازار شده و کنترل این حوزه را در دست دولت قرار داده است. این در حالی است که نرخ خودرو طی شش سال گذشته دچار تورم بی‌سابقه شده است و متاسفانه درآمد اکثریت مالکان خودروهایی که از نظر دولت لوکس محسوب شده‌اند، از این رشد تورم جا مانده و توانایی هزینه‌های اورهال و تعمیر و نگهداری این محصولات برای آنان دشوار شده است.
علی‌رضا قربانی‌نژاد، فعال و کارشناس حوزه خودرو در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌خودرو» به تاثیرات رکودی اخذ مالیات از خودروهای بالای ۳۵میلیارد ریال در بازار اشاره و عنوان کرد: «جاماندگی درآمد شهروندان طی شش سال گذشته از نرخ تورم و افزایش نرخ خودرو که هر روز دچار جهش بوده، از نظر کارشناسان سازمان امور مالیاتی، افزایش سرمایه مالکان خودروها تلقی شده است؛ درحالی‌که مالکان خودروهایی که امروز لوکس خطاب می‌شوند، زمانی از طبقه متوسط بودند و همچنان با توجه به سیل تورم طی این سال‌ها که صنعت و بازار خودرو با آن مواجه شد، به‌سختی توانسته‌اند از پس هزینه‌های تعمیر و نگهداری این محصولات برآیند.»
وی افزود: «درحالی‌که مصوبات هیات دولت و مجلس درخصوص اخذ مالیات در سال ۱۴۰۳ از خودروهای لوکس، بازار را به‌ویژه در این بخش در رکود سنگینی فرو برده است، کارشناسان دولتی خرسند از مهار تقاضا در این بازار هستند، درحالی‌که این شوک مصنوعی تاثیرات محدودی دارد و در نهایت به تورم بیشتر در این حوزه دامن می‌زند.»
مصوبه مجلس مبنی بر اعمال مالیات عایدی بر سرمایه در بازار خودرو چه تبعاتی در بازار خودرو به دنبال خواهد داشت؟
اولین پیامدی که دیر یا زود، به دنبال اجرای این مصوبه روی خواهد داد؛ افزایش قیمت خودرو خواهد بود و بازار تحت تاثیر این اقدام دچار رکود دوباره خواهد شد. از آن مهم‌تر، سوداگران حضور پررنگ‌تری خواهند داشت و فرصت برای کلاهبرداری بیشتر خواهد شد. البته روند اخذ مالیات در ایران همواره رو به افزایش بوده است و قوانین قبلی هم ظاهرا با انگیزه دستیابی به رشد پایدار توام با عدالت اقتصادی به‌عنوان یکی از اهداف سند چشم‌انداز در افق ۱۴۰۴ و همچنین با توجه به تاثیر اصلاح نظام‌های کلیدی و محوری اقتصاد، مطرح شده است. اما کاهش اتکای بودجه دولت به عواید حاصل از نفت و گاز، ارتقای جایگاه مالیات‌ها و تامین منابع مالی دولت و تعیین تعهدات ویژه برای دهک‌های مختلف درآمدی، در طرح جامع نظام مالیاتی طی چند سال گذشته تنها به اخذ مالیات از خانه‌ها و خودروهای لوکس محدود شده است.
برخی از متقاضیان خرید خودرو ابهامات و نگرانی‌هایی را درخصوص مشمولیت اخذ مالیات خرید و فروش محصولات خودرویی مصرفی خود دارند. آیا خرید و فروش همه محصولات خودرویی شامل مالیات برعایدی سرمایه می‌شود؟
بر اساس ماده ۱۲ طرح مالیات بر سرمایه که برای مقابله با سوداگری و سفته بازی تنظیم شده، کلیه اشخاص درخصوص انتقال دارایی‌هایی که در این قانون مشخص شده است؛ در کلیه مناطق کشور ازجمله مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند. یعنی وقتی اختلافی میان قیمت خرید و فروش یک دارایی برای دارایی‌هایی که در این قانون مشخص شده ایجاد شود، بسته به این‌که چه مدت دارایی تحت تملک بوده و چه میزان سود حاصل شده است، مالکان آن باید مالیات جدیدی تحت عنوان مالیات عایدی بر سرمایه را پرداخت کنند. دارایی‌های مورد اشاره در این قانون، شامل املاک با انواع کاربری، انواع وسایل نقلیه، طلا و سایر فلزات گران‌بها می‌شود. اما فعلا همه محصولات خودرویی شامل این مالیات نمی‌شوند، هرچند به همه محصولات خودرویی بسته به میزان قیمت آن‌ها مالیات‌هایی از نوع دیگر مثل مالیات نقل و انتقال تعلق می‌گیرد.
همانطور که پیش‌تر مطرح شد، بازار خودرو در مقایسه با سال‌های گذشته رونق مورد انتظار فعالان این حوزه را نداشته است. به نظر شما اخذ مالیات از خودروهای لوکس بازار خودرو را آرام کرده است؟
این آرامش قبل از توفان است و برخی اتفاقات موجب شده است متقاضیان از بازار خودرو عقب‌نشینی کنند، اما دود گفتاردرمانی، هم در چشم صنعت و هم بازار خودرو خواهد رفت. به عقیده بنده، خریدار واقعی که برای استفاده دنبال ماشین است با تنگناهای بیشتر مواجه می‌شود و تنها کسی که سود می‌کند، واسطه‌ها هستند. دولت از سال گذشته اعلام کرد که با مالیات دنبال جبران کسری بودجه است و روی هرآن‌چه که می‌توانسته، مالیات بسته است.
کارشناسان دولتی عنوان می‌کنند: «طرح مالیات بر عایدی سرمایه با هدف کنترل سوداگری مورد بررسی و تصویب نمایندگان خانه ملت قرار گرفته است، اما برخی فعالان بازار خودرو با القای برخی تحلیل‌های اشتباه باعث نگرانی بخشی از مردم شده‌اند.»
به نظر شما چه میزان افزایش هزینه نگهداری خودروهای لوکس در کاهش تمایل به خرید این محصولات نقش موثری داشته است؟
واقعیت قضیه این است که اخذ مالیات از خانه‌ها و خودروهای لوکس برای تامین کسری بودجه دولت مورد بررسی و تصویب قرار گرفته است و حضور یا خروج سوداگران در بازار خودرو با پرداخت یک درصد مالیات تضمین نخواهد شد. تنها راه خروج سوداگران از بازار خودرو عرضه نامحدود محصولات مورد تقاضا در بازار است.
متقاضیان خرید خودرو متهم به حضور در بازار برای حفظ ارزش پول می‌شوند. اما اگر دولت نگران سوداگری در این حوزه است، باید از کارشناسان وزارت صمت بخواهد به واردات خودرو سرعت ببخشند. اتفاقی که این سال‌ها در صنعت و بازار خودرو افتاده و همچنان هم ادامه دار است، دخالت دولت است. تا زمانی که دولت در بازار خودرو دخالت مستقیم دارد، طبیعتا آینده خوشی برای خودرو به وجود نخواهد آمد.
در شرایطی که قطعه‌ساز و خودروساز، همه درگیر دولت هستند و برای تامین قطعات خطوط تولید واردات مواد اولیه با چالش روبه‌رو هستند، وضعیت صنعت و بازار خودرو به همین منوال است. متاسفانه بحث دلار و... هم تبدیل به یک چالش شده است. پس اگر دولت با همین فرمان جلو برود و شعارهای غیرحقیقی بدهد، بازار امسال بدتر خواهد شد و قیمت‌های فعلی برای ۶ ماه دیگر یک آرزو می‌شود.
اجرای قانون اخذ مالیات عایدی بر سرمایه به نظر شما چه میزان در تحقق برنامه‌های دولت و افق چشم انداز ۱۴۰۴ می‌تواند تاثیرگذار باشد؟
در این طرح نقاط ضعف قابل تاملی وجود دارد. زیرا ایران در دهه‌های اخیر با فشار اقتصادی روزافزون روبه‌رو بوده و فشار تحریم‌ها و کاهش ارزش پول بر اقتصاد روزانه مردم تاثیر گذاشته است. بنابراین باید با اصلاح و تغییر قوانین، جریان نقدینگی موجود در جامعه را به سمت بازارهای صنایع داخلی پربازده و تولید سوق داد. حال آن‌که قوانین مالیاتی صرفا با دید افزایش درآمد دولت تنظیم شده و تاثیر خود را بر بازارهای تولیدکنندگان و زیرمجموعه‌های آنان نادیده گرفته است که آن هم چالش‌های مهمی را برای این حوزه به‌وجود می‌آورد.
